Neurotica - zijn die geneesmiddelen, welke direct of indirect op het zenuwstelsel werken. Al naarmate van het deel van het zenuwstelsel, waarop de geneesmiddelen werken en al naarmate van den aard, waarop zij werken, onderscheidt men de zenuwmiddelen in zulke, die op het periphere zenuwstelsel hun invloed uitoefenen (n. peripherica) en zulke, die op het centrale zenuwstelsel werken (n. cerebralia); verder in zulke, die prikkelend of opwekkend zijn (n. excitantia) en zulke, die deprimeerend of pijnstillend zijn (n. deprimentia). Tot de n., die op de periphere einden van de zenuwen verlammend werken behooren curare, veratrine, atropine, scopolamine, cocaine enz. Van de middelen, die op het centrale zenuwstelsel werken kent men er in de eerste plaats enkele, die een prikkelenden invloed op het ruggemerg, of beter op de reflexprocessen die zich in het ruggemerg afspelen, uitoefenen.
Dit zijn de strychninepreparaten en ammonia, resp. ammoniakverbindingen. De op het geheele centrale zenuwstelsel, in het bijzonder op de hersenen inwerkende n. zijn natuurlijk te verdeelen in de prikkelende en de verlammende. Tot de prikkelende middelen behooren twee verschillende groepen van geneesmiddelen : de schijnbare en de echte prikkelende n. De eerste groep bestaat uit zulke middelen, die in het algemeen, dus niet uitsluitend door hun verwantschap tot het zenuwstelsel, prikkelend, opwekkend werken. Zij werken plaatselijk en, doordat zij in het bloed worden opgenomen, bereiken zij ook het centrale zenuwstelsel en ontvouwen dan hun werking hierop. Tot deze middelen behooren de alkohol en de alkoholhoudende dranken; kamfer; vele riekstoffen van plantaardigen of dierlijken aard, zooals asa foetida, moschus, castoreum, valeriaan. De ware prikkelende n. missen elke plaatselijke werking ; hun ontgaat eene resorptieve bedwelmende werking. Sommige eenvoudige psychische processen, zooals enkele zintuigswaarnemingen, ondergaan onder hun invloed verbetering. Tot deze middelen behooren koffie, thee, cacao, resp. de werkzame bestanddeelen daaruit; kolapreparaten.
Coffeïne b.v. geeft een verbetering, resp. verfijning van de perceptie. Tegenover de prikkelende neurotica staan de deprimeerende : zulke, die gebruikt worden tot het stillen van pijn of het verwekken van slaap. Hiertoe behooren weer 4 groepen van geneesmiddelen, die men onderscheidt als anaesthetica, narcotica, hypnotica, en sedantia. De anaesthetica zijn pijnstillende middelen, die plaatselijk worden aangewend, zooals codeïne, cocaïne, enz. De narcotica worden gebruikt om eene algeheele verdooving te verkrijgen.
Zij worden als inhalatiemiddelen toegepast. De bekendste zijn chloroform, aether, mengsels daarvan. (Zie NARCOSE). De hypnotica zijn slaapverwekkende middelen, zooals chloral, sulfonal, morphine, opium, enz. De sedantia ten slotte zijn geneesmiddelen, die men gebruikt als men een algemeene kalmeerende werking wil verkrijgen. Hiertoe behooren de broomzouten, laurierkerswater, enz.
