Mengelberg (jozef willem) - groot Nederlandsch dirigent, geb. 1871 te Utrecht (uit Duitsche ouders); hij studeerde in zijn geboorteplaats o.a. bij Rich. Hol, ging daarna naar het Conservatorium te Keulen, en werd (1891) op aanbeveling van den Directeur Wüllner, muziekdirecteur te Luzern. Vandaar ging hij (1895) naar Amsterdam, om daar Willem Kes als dirigent van het Concertgebouworkest op te volgen. Drie jaren later werd hij ook benoemd tot leider van het Toonkunstkoor, in welke functies hij zich ontwikkelde tot een orkest- en koorleider van buitengewone hoedanigheden.
De beide lichamen groeiden onder en door M. tot kunstinstellingen van den allereersten rang. Zijn naam drong ook naar buiten door; in de voornaamste steden van Europa, en ook in Amerika, trad M. als gastdirigent op. De werkzaamheid van M. kenmerkt zich door een krachtige propaganda voor de werken van Gustav Mahler; hij vierde zijn 25-jarig ambtsjubileum met een groot Mahlerfeest, waarop bijna alle werken van dien toondichter werden opgevoerd. M. is tevens een pianist van uitmuntende hoedanigheid.
