Mandeville (joan de) - schrijversnaam (wellicht ook familienaam) van Jean de Bourgogne, dit à la Barbe, overleden te Luik 1372, Belgisch medicus en astroloog, volgens eigen getuigenis uit een aanzienlijk geslacht te St. Albans in Engeland geboren. Hij verliet als balling in 1322 zijn vaderland, ging zwerven, vestigde zich in 1343 te Luik, schreef er eenige medische werken en een Lapidaris en ter verpoozing onder een schuilnaam een reisverhaal (1357), waarin hij begint met ’t geen hij met eigen oogen in Palestina en waarschijnlijk in Egypte heeft gezien, en in ’t verder veel grooter deel navertelt, wat hij voor het verre Oosten uit zijn uitgebreiden boekenschat had geput, zonder bronnen te noemen. Bij latere onderzoekingen bleken dit voor ’t begin de Itineraria der 12e eeuw en vooral die van den Duitschen Dominicaan Wilhelm von Boldensele (1336) te zijn geweest, en voor ’t verre Oosten die van den Italiaanschen Franciscaan Odoricus (1330).
Zijn reisverhaal, grootendeels een compilatie en daardoor voor de Middeleeuwsche land- en volkenkunde van geringe waarde, was door zijn bonte afwisseling langer dan twee eeuwen lievelingslectuur in West-Europa, waar het (uit het Fransch vertaald) in Engelsch, Duitsch, Italiaansch, Deensch, Iersch en Nederlandsch in 300 HSS. en tallooze drukken verspreid was. In ’t Middelnederlandsch zijn er 6 HSS. bewaard (’t laatstgevondene berust op de Universiteit te Stellenbosch). Daarvan verschenen na den eersten druk van 1470 tot ’t eind der 18de eeuw niet minder dan 24 uitgaven, waarvan de titel, zooals van den druk van 1586, uitvoerig den inhoud doet kennen: Die Wonderlycke Reyse van Jan Mandevyl, beschryvende eerst die Reyse ende ghesteltenissen van den heilighen Lande van beloften, te Paerde, te Voete oft ter See, ende die ghesteltenisse ende gheleghenheyt van den selven Lande. Daernaer die ghesteltenissen ende zeden van den Landen van Egypten, Syrien, beide die Arabien, Persen, Indien ende Ethiopien ende dat leven ende gheloove der Menschen van dien Landen.
