Kyrie eleïson - (Gr.: Heer, erbarm u!), Matth. 20 : 30, 31. Men lette op het aantal lettergrepen. Eleïson is door itacisme ontstaan uit ele-êson. De liturgische uitroep schijnt reeds in den Joodschen cultus gebruikelijk te zijn geweest in Griekschen vorm.
De Chr. liturgie heeft hem overgenomen. In het Oosten is hij in de 4e eeuw reeds in zwang in de litanie der gemeente. In het Westen is hij verbreid als een zelfstandig gebed, waarvan reeds melding wordt gemaakt onder Gregorius den Groote. Het wordt in het begin der Mis gebruikt, zeker sinds de 9e eeuw in den tegenwoordigen vorm van drievoudige herhaling. Het komt ook voor in de litanieën der R.-K. Kerk en in het breviergebed. Het wordt in de Middeleeuwen het meest populaire stuk uit de liturgie.
Het volk deelt door de woorden zelf uit te spreken in den dienst der priesters, maar verstaat de beteekenis niet meer en bezigt ze zelfs als uitroep van vreugde. Omstreeks 900 gebruikt men het als refrein achter korte Duitsche rijmpjes. Deze liederen werden Kirleisen of Leisen genoemd. Allengs kwamen er meer dan 1000 van zulke liedekens. Ze hebben invloed gehad op het latere gezang der gemeente.
