Jan van avesnes - naam van graven in Henegouwen uit ’t geslacht Avesnes.
J. I van Avesnes, zoon van Margaretha van Vlaanderen en Bouchard van Avesnes, kreeg bij scheidsrechterlijke uitspraak van Lodewijk IX van Frankrijk uitzicht op ’t bezit van ’t graafschap Henegouwen (1246), waarmede hij zich echter niet tevreden stelde. Een strijd tusschen hem en Margaretha was hiervan ’t gevolg, waarbij hij gesteund werd door Willem II van Holland, die hem in 1240 ook nog beleende met Namen. Hij stierf in 1257.
J. II van Avesnes volgde in 1257 zijn vader J. I op. Hij zette den strijd tegen de Dampierre’s, zoons van Margaretha in Vlaanderen uit haar huwelijk met Guy de Dampierre voort, die den steun genoten van Frankrijk. In 1296 sloot J. vrede met Philips den Schoone van Frankrijk, waarbij deze hem Valenciennes teruggaf, dat, in 1290 in verzet gekomen tegen J., zich onder 't gezag had geplaatst van den Franschen koning. In 1297 werd hij door de Franschgez. partij in Holland geroepen, ten einde de regeering te leiden. Na den dood van J. I van Holland werd hij door Holland als graaf erkend. De Zeeuwsche adel, geleid door den heer van Renesse en gesteund door Vlaanderen, weigerde hem echter te erkennen. Tevergeefs beproefde de Roomschkoning Albrecht I de opengevallen leenen in bezit te krijgen.
Hij was genoodzaakt zijn aanspraken op te geven. De strijd met Vlaanderen verliep in den beginne alles behalve voordeelig voor J. De Vlamingen rukten op tot in de buurt van Haarlem, maar waren na de nederlaag op het Manpad (1304) genoodzaakt Holland te ontruimen, terwijl zij ten gevolge van een nederlaag van de Vlaamsche vloot bij Zierikzee genoodzaakt waren het beleg van die plaats op te breken. Kort daarna stierf J. II (1304). — Litt.: Franke, Beitr. zur Geschichte Joh. IIvonHennegau-Holland (Westd. Zeitschr. Erg. V, 1889).
