Indigokuipververij - Aangezien indigo in water onoplosbaar is, moet zij, wil zij waschecht in de vezel gefixeerd worden, eerst in een oplosbaren vorm worden gebracht, in dien toestand gebruikt worden, waarbij zij de textielvezel geheel en al doortrekt, en dan weer in onoplosbaren toestand wordt geregenereerd. Men bereikt dit, door de i. met behulp van reductiemiddelen over te voeren in het indigowit, dat in alkaliën oplosbaar is, en waaruit door de luchtzuurstof weer het oorspronkelijke indigoblauw wordt teruggevormd. Deze kunstgreep is bekend als de Indigokuipververij. Vóór de reductie wordt de indigo uiterst fijn gemalen.
Men onderscheidt warme en koude kuipen; de eerste dienen in het bijzonder voor wol, de laatste voor linnen en katoen. Er zijn tal van verschillende reductiemiddelen in gebruik. Voor de warme kuipen komen in aanmerking de gistingskuipen en de hydrosulfietkuipen. — Voor de gistingsreductie worden gebruikt allerlei organische stoffen met koolhydraten, welke tot melkzuurgisting worden gebracht door middel van geschikte bacteriën. Het ontstane melkzuur ontleedt zich bij de hooge temperatuur vanzelf in koolzuur, boterzuur en waterstof, welke laatste in statu nascendi de reduceerende werking uitoefent. Als organisch uitgangsmateriaal dient vooral de weede, meekrap, suikerstroop, en ook paardenurine. Bij al deze gistingskuipen vormt zich op den bodem van de kuip een dik beslag, dat rustig gehouden moet worden, en daarom dikwijls door een dicht gaas van de bovenstaande vloeistof gescheiden wordt. Voor wol zijn deze gistingskuipen nog steeds het meest verkieselijk. Het gebruik van hydrosulfiet in de indigokuipen heeft de lastig te controleeren en minder zindelijke gistingskuipen veelal overbodig gemaakt, en daardoor een groote vlucht genomen.
In alkalische oplossing reduceert het indigo snel en volledig volgens de vergelijking C16H10N2O2 + Na2S304 + 2Na 0H —> C16 H12N202 + 2Na2S03. Het hydrosulfiet wordt ter plaatse bereid uit natriumbisulfiet en zinkstof of zinkdraaisel, en van het ontstane sulfiet bevrijd met kalkmelk, of wel wordt gebruik gemaakt van meer bestendige speciale hydrosulfietpraeparaten. Als alkali wordt aan de kuip ook kalkmelk toegevoegd. Aangezien de hydrosulfietkuip vrij is van de bij de gistingskuip zoo bezwaarlijke bodemmassa, kan de te verven wol, beter dan in de laatste, door haspels in snelle beweging worden gehouden, waardoor het verfproces gunstig wordt beïnvloed. Voor koude kuipen komen als reductiemiddelen in aanmerking: in de eerste plaats ook weer het hydrosulfiet (z. b.) en verder ijzervitriool, natriumsulfoarseniet en zink. Het gebruik van de ijzervitrioolkuip berust op de reduceerende werking van het ferrohydroxyde, dat in de kuip wordt bereid uit een oplossing van ijzervitriool (ferrosulfaat) en kalkmelk. Hoewel zij voortreffelijk werkt, en bovendien goedkoop is, heeft deze kuip, evenals de bovenbeschreven gistingskuip, het groote bezwaar, dat er zich op den bodem een groote hoeveelheid neerslag bevindt, welke niet opgedwarreld mag worden, reden waarom een zeer kalme behandeling noodig wordt. Het natriumsulfoarseniet wordt bereid uit natronloog en arseentrisulfide.
De kuip is, in tegenstelling met de vorige, helder, daarentegen zeer giftig en niet zoo eenvoudig te bereiden. Zinkstof en zinkdraaisel werken in tegenwoordigheid van kalkmelk eveneens reduceerencf op het indigoblauw, en kunnen dus ook in de kuip worden toegepast. Zij geven veel minder beslag op den bodem als in de vitrioolkuip het geval is, hetgeen een voordeel is, terwijl bovendien weinig beschadiging van het weefsel te vreezen is. Daarentegen werken zij langzamer. Van alle beschreven kuipvloeistoffen is het hydrosulfiet het duurst, maar ook het best in zijn werking, althans voor linnen en katoen. — Na de behandeling in de kuip worden de geverfde garens en weefsels uitgeperst tusschen walsen, om de overmaat indigowit te verwijderen, en vervolgens in goed geventileerde, stofvrije ruimten aan de inwerking van de luchtzuurstof blootgesteld, waardoor, gelijk beschreven, het onoplosbare indigoblauw weer in en tusschen de vezel wordt geregenereerd.
Zoo noodig wordt nog de aanhangende alkali, resp. calciumcarbonaat, in een verdund zuurbad weggenomen. De kuipververij met indigo geldt nog steeds als één der beste blauwkleuringen, ook voor katoen, daar een behoorlijk wasch- en lichtecht product ontstaat. Alleen de wrijf-echtheid, d. w. z. het weerstandsvermogen tegen mechanische wrijving, laat te wenschen over. In dit opzicht staat het hydron-blauw boven indigo. Analoog met indigo worden ook verschillende andere organische kleurstoffen in een reduceerende kuip gebruikt, o. a. hydron-blauw, de indanthreen-kleurstoffen e. d.
