Hyksos - naam van een groep koningen, die over Egypte geregeerd hebben, 1680-1580 v. Chr. Zij waren Aziatische veroveraars, die (gedurende korten tijd) een reusachtig rijk in Voor-Azië hebben beheerscht. In Egypte oefenden zij reeds hun invloed uit na het verval van het Midden-Rijk (1780); de 13e dynastie was vazal van de H., de 14e stond geheel onder hun macht. Daarop trokken zij de koninklijke waardigheid geheel aan zich, pasten zich zooveel mogelijk aan de Egypt. opvattingen en zeden aan, en regeerden als Egypt.
Faraonen (15e-17e dynastie) over ’t rijk aan den Nijl. De H.-invasie was een gevolg van volksverhuizingen in Voor-Azië; nog veel is hier onzeker, maar wel staat vast dat de H. zeer veel W. Semiet. elementen bevatten. De naam H. komt bij Josefus voor (hyk zou volgens hem zijn = „koning” en sôs „herder” — het is echter onzeker); de Egyptenaren zelf noemden hen 'amoe = „Aziatische Semieten”. Hun residentie in Egypte was Avaris in den O.-Delta; hun machtigste koning, Chian, heeft misschien tot in Mesopotamië geheerscht (zie ook GEZER, KRETA). Ook Tanis (Zoan) was in den H.-tijd een belangrijke stad; misschien was Hebron een strategisch steunpunt der H. — De H. hadden een god Soetech, die aan den Egypt. Sêth en den Kanaäniet. Baäl beantwoordde.
Niettegenstaande zij zich als Egypt. koningen gedroegen, bleven de echte Egyptenaren de H. als vreemde indringers beschouwen; en toen zij er kans toe zagen, verdreven zij die gehate overheerschers uit hun land (± 1580). Deze nationale beweging ging van Thebe uit; na langdurige worstelingen tusschen de vorsten van Thebe en de H. in den Delta, slaagde Ahmose I (Amasis) er in, zijn land te bevrijden. Avaris werd na een lang beleg ingenomen, de H. moesten ’t land ruimen. In Z.-Kanaän hielden de troepen der H. een beleg uit van driejaar (niet „zes”, zooals vroeger wel werd aangegeven) in de stad Sjaroechen (Joz. 19, 6; in ZW. Juda); ook deze stad viel Amasis in handen. De overige Aziaten waren, door Kanaän heen, tot in Fenicië en Coelesyria, vervolgd. De H. verdwenen nu voor goed uit de geschiedenis. Met Amasis (1580) begint het Nieuwe Rijk (18de dynastie).
