Gutzkow (Karl), bekend Duitsch schrijver, 1811—78, was een scherpzinnig criticus, een geestig polemist en een ijverig voorvechter van het liberalisme in politiek en philosophie. Hij begon als journalist en novellist, maar werd eerst bekend door zijn roman Wally (1835), waarin zeer vrije opvattingen van godsdienst en huwelijk verkondigd werden en die hem 3 maanden gevangenisstraf bezorgde. Het vonnis, waarin zijn geschriften „voor het heden en de toekomst” verboden werden, betitelde hem met eenige andere schrijvers, die hetzelfde lot trof, als een bepaalde politiekletterk. partij „Das junge Deutschland”, die niet eens bestond en onder deze rubriek komt G. nu in alle werken over letterk. voor. Natuurlijk bleef G. toch schrijven (en werden zijn boeken toch verspreid) en wel met de duidelijke bedoeling zijn vooruitstrevende ideeën in breede kringen ingang te doen vinden ; hierdoor hebben zijn meeste werken slechts tijdelijk waarde gehad, te meer daar hun aesthetisch gehalte gering was.
Zelfs zijn dramat. werken, die tot de beste van hun tijd behoorden, zijn verouderd; slechts het treurspel Uriel Acosta (1846) en de histor. blijspelen Zopf und Schwert (1843), Das Urbild des Tartiijfe (1844) en Der Königsleutenant (1848) worden nog met succes opgevoerd. Van G.’s lijvige romans: Die Ritter vom Geste (9 dln., 1860—52), Der Zauberer von Rom (9 dln., 1858—61), Hohenschwangau (5 dln., 1867—68), Die Söhne Pestalozzis (3 dln., 1870), e. a. hebben slechts de eerste twee nog waarde als cultuurhistor. documenten; hun letterk. waarde is gering. Toch is G.’s invloed op zijn tijdgenooten groot geweest.
Houben, Biographie zu Gutzkows ausgewahlten Werken (dl. 1, 1908).
