Geneeskunde en geneesmiddelen der inlanders in ned.-indië - De geneeskunst der Inl. staat in het nauwste verband met hun godsd. voorstellingen, volgens welke ziekten in het algemeen veroorzaakt worden door invloeden van booze geesten of door de afwezigheid der „zielestof” van den patiënt. Derhalve is bij de nog heidensche (animistische) volksstammen de genezing van zieken in hoofdzaak het werk van priesters of geestenbezweerders; maar ook bij Mohamm. volken is daarvan in zooverre veel overgebleven, dat de kunst der doekoen’s (zooals de Jav. naam luidt) niet enkel berust op de kennis van geneeskrachtige kruiden enz. maar wel degelijk ook op hun bekendheid met tooverformules, bezweringen, enz. (zie ANIMISME IN DEN 0. I. ARCHIPEL). Met het denkbeeld der „zielestof”, die eigen is aan menschen, dieren en planten, zoowel als aan levenlooze voorwerpen, hangt de z.g. „transmigratieleer” samen, die in de Inl. geneeskunst een groote rol speelt, volgens welke men aanneemt, dat de eigenschappen der voorwerpen, die als geneesmiddel gebruikt worden, op de zieken over zullen gaan; een bijzonder harige spin b.v. wordt op Java als geneesmiddel tegen kaalhoofdigheid aangewend.
Ook de naam van een voorwerp, plant, enz. kan reeds voldoende zijn om een bep. eigenschap te kunnen overbrengen; en aan de kleur b.v. kan eveneens de beteekenis als geneesmiddel herkend worden: de tēmoe lawak met gelen wortelstok is dienstig tegen geelzucht, een bloedroode zwamsoort tegen bloedstortingen (signaturenleer). Een en ander wordt ook wel met. den naam sympathetische geneeswijze aangeduid; in den Archipel komen daarvan tal van voorbeelden voor.
