Garcilasso de la vega - eigenlijk Garcia Lasso de la Vega, zoon van een Spaansch edelman en een dochter van Hualpa Tupac Yupanqui, broeder van den Inka Huayna Ccapac, geb. 1539 te Cuzco (Peru), een der belangrijkste geschiedschrijvers van het Inka-rijk en een der beste kenners van de Oudperuaansche beschaving. Hij verliet Cuzco in 1560, verscheen na een zwerftocht door Peru en andere deelen van Zuid-Amerika in Spanje (omstreeks 1562), waar hij dienst nam in het leger van Philips II. Al spoedig verliet hij den militairen dienst weer, arm en berooid, en ging zich geheel wijden aan letterkundigen arbeid van verschillenden aard. Zoo voltooide hij in 1591 een beschrijving van de expeditie van Hernando de Soto in Florida: de gegevens daarvoor verklaarde hij gekregen te hebben van een ouden soldaat, die onder de Soto gediend had.
Deze beschrijving werd in 1605 te Lissabon gepubliceerd en is sindsdien herhaaldelijk herdrukt. Omstreeks 1596 vatte hij het voornemen op om de geschiedenis van zijn geboorteland te schrijven, een voornemen waarin hij vermoedelijk nog versterkt werd, toen hij, niet lang daarna, het manuscript van Blas Valera’s geschiedenis van Peru in handen kreeg. Aangevuld uit de inlichtingen, die hij van zijn vroegere schoolkameraden in Peru toegezonden kreeg, vormde dit belangrijke geschrift een degelijken grondslag voor zijn eigen Commentarios Reales, waarvan het eerste gedeelte in 1609 in Lissabon verscheen en het tweede gedeelte na den dood van den schrijver het licht zag te Cordova in 1617. Zooals de titel reeds aanduidt, is dit werk hoofdzakelijk bedoeld als een commentaar op de geschriften van anderen. De meest belangwekkende gedeelten vormen des schrijvers persoonlijke herinneringen, wijd en zijd door de beide deelen verspreid.
Tot in de 20e eeuw gold G.’s werk als de meest betrouwbare bron voor onze kennis van het oude Peru; en hoewel het in verschillende opzichten bij andere geschriften, die eerst in de laatste jaren voor den dag zijn gekomen, achterstaat, blijft het een van de beste en zeker een van de aantrekkelijkste boeken, die over het oude Peru geschreven zijn. Het is verscheidene malen, met of zonder wijzigingen, herdrukt en in eenige talen vertaald. G. stierf in 1617 te Cordova. Zie Clements R. Markham, The Incas of Peru (London 1911; chapter XVII); Friedrich Weber, Beiträge zur Charakteristik der älteren Geschichtsschreiber über Spanisch-Amerika (Leipzig 1911).
