Fouillês (alfred) - Fransch wijsgeer, 1838 — 1912, eerst docent in de fil. aan de Ecole norm. sup., medewerker aan de Revue phil. en de Revue des deux Mondes, sedert 1879 levende te Mentone, tracht Plato’s Ideëenleer met het Engelsche Evolutionisme te verbinden en te verzoenen. In plaats van Descartes’ „cogito, ergo sum” komt de stelling „ik denk, dus word ik”. De gedachte der vrijheid heelt kracht. Wie de vrijheid denkt en wenscht, is feitelijk vrij.
De idealen (gerechtigheid, volkomenheid, menschelijkheid) zijn geen aetherische fantasiebeelden, maar doen zich als „idées-forces” in de werkelijkheid gelden. De Idee is het bewustzijn der werkelijkheid zelf, het werkzame bestanddeel van elke, zoowel psychische als fysische, evolutie. Zij verwerkelijkt zich doordat zij gedacht wordt. De mechanische evolutie veronderstelt een innerlijke ev., zij is de uiterlijke vorm van een begeering, een streven, dat het wezen is van het innerlijke bestaan (Psych. Monisme). Het heelal is een geheel van strevende, geestelijke krachten, wier diepste grond de Godheid is. Hoofdwerken: La phil. de Platon (2e éd. 1883); La liberté et Ie déterminisme (5e éd. 1901); La science sociale contemporaine (2e éd. 1885); L'évolutionisme des idées-forces (1890); La psychologie des idées-forces (2e éd. 1896); Le mouvement idéaliste et la réaction contre la science positive (2e éd. 1904); Psych. du peuple français (1898); Esquisse psych. des peuples europ. (3e éd.1903); Tempéraments et Caractères (1895); Morale des id. f. (1908); Le socialisme et la sociologie réformiste (1909). — Over hem: Pawlicki, F’.s Neue Theorie der Id. Kräfte (1893); Pasmanik, F.’s psychischer Monismus (1899).
