Equatoriaal afrika (fransch) - tot Jan. 1910 Fransch Congo genoemd, Fr. kolonie in Afrika, zich uitstrekkende ten N. van Congo-rivier en Oebangi van den Atlantischen Oceaan tot het Tsaad Meer, waar het de rijken Wadai, Bagirmi, Kanem en een deel van Bornoe omvat. Oppervl. 1.800.000 K.M.2; 31/2 a 10 mill. inw. Het is grootendeels een plateau, zeer vlak en bij hoogen stand der waterrijke rivieren over groote oppervlakte moerassig. Goed bevaarbaar zijn er vooral de groote zijrivieren van den Congo: Alima, Likoeala en Sanga.
Langs de kust heeft het plateau een verhoogden rand, het West-Afrikaansche leisteengeb., waar de kustrivieren (Ogowe, Koeiloe) in watervallen doorheen breken. De smalle kuststrook is moerassig. De kustrivieren zijn veel minder bruikbaar voor het verkeer dan die van het plateau. De grootste, de Ogowe is in den benedenloop toch over een afstand van 300 K.M. bevaarbaar. In ’t Z. is het land vooral nabij de rivieren met woud bedekt, in ’t N. gaat dat over in savanne en steppe. De bevolking bestaat uit vele kleine Bantoestammen, waartusschen in den laatsten tijd ook Fan (verwant aan de Niam-Niam) zijn binnengekomen. In de bosschen wonen nog dwergvolkjes zooals in Belgisch-Congo. De Katholieke missie doet onder de inlanders veel werk. — Het klimaat is ongunstig: zeer warm en vochtig (gem. temp. te Gaboen 28° C.). — Door groote landconcessie op goede voorwaarden tracht de regeering het plantagebedrijf aan te moedigen.
Voor het handelsverkeer zijn gunstig de groote rivieren Dongo en Oebangi en de uitstekende haven van Libreville. De verbinding tusschen het binnenland en de kust is echter slecht. Van uit de hoofdstad Libreville is een spoorweg ontworpen. De uitvoer is gering, maar neemt toe. Ze omvat boschproducten: rubber, ivoor, ebbenhout, gomcopal, palmolie en de plantages leveren een weinig koffie, tabak, vanille. De handel is meeste in Engelsche handen. De onkosten van de kolonie overtreffen de opbrengst verre. — Frankrijk kreeg het eerst bezit aan de Gaboen in 1841, in 1849 werd Libreville gesticht.
Laatste uitbreiding in 1903: Wadai en Kanem. Door het Marokkotractaat met Duitschl. in 1911 ging een stuk Duitschl. over. E. is sinds 1906 in 3 kolonies verdeeld: Gaboen (hoofdst. Libreville), Congo (hoofdst. Brazzaville) en Oebangi-Sjari (hoofdst. Bangui); het Tsaadgebied is een militair territorium.
