Epacta - (Gr.), eigenlijk epacti (dies), d. i. toegevoegde, ingelaschte dagen, het aantal dagen, dat op 1 Jan. sinds de laatste nieuwe maan verloopen is. De astronomische E. rekent met de ware maan, de kerkelijke E. met een genormaliseerde. Bijna altijd wanneer er van E. sprake is, wordt de kerkelijke bedoeld, die met de Zondagsletter den grondslag voor de berekening van het Paaschfeest vormt (zie PAASCHREGEL), naar de kerkelijke regelen in 1582 door paus Gregorius XIII gegeven. Volgens deze regelen klimt de E. elk jaar van den Juliaanschen kalender met 11 op: inderdaad is het verschil van het Juliaansche jaar(365.25 dagen) met het maanjaar (12 lunaties van 29.5306 dagen) 10d88.
Wordt de E. grooter dan 30, dan trekt men 30 af ofschoon men eigenlijk met 29d53 had behooren te rekenen. De beide fouten heffen elkaar redelijk wel op, zoodat astron. en kerkelijke E. nooit meer dan één dag verschillen; het oploopen der fout wordt vermeden, door de E.-rekening met elken maancirkel (cyclus van Meton) van 19 jaar opnieuw te beginnen. Het gevolg hiervan is, dat elk jaar van den maancirkel zijn vaste E. heeft, bepaald door het Gulden Getal (rangnummer in den maancirkel). Voor den Juliaanschen kalender is de E. de rest van de deeling van 11 maal het Gulden Getal door 30; voor den Gregoriaanschen kalender is het tusschen de jaren 1900 en 2199 12 kleiner (of 1 grooter). Daar op den langen duur toch nog een verloop te vreezen was (de maancirkel van 235 lunaties is anderhalf uur korter dan 19 Juliaansche jaren), wordt eens in de drie eeuwen de E. met 1 verhoogd (maansvereffening), terwijl zij in den Gregoriaanschen kalender in de eeuwjaren zonder schrikkeljaar (1700, 1800, 1900,2100, 2200) met 1 verlaagd wordt (zonnevereffening). De E. bepaalt de schijngestalten der maan voor het loopende jaar, in het bijzonder de Volle Maan na of op 21 Maart (zie PAASCHREGEL), en wel naar de kerkelijke voorschriften aldus: men telt bij den door de E. gegeven datum van laatste nieuwe maan beurtelings 30 en 29 dagen, totdat men 8 Maart of een lateren datum bereikt, en voegt dan nog 13 dagen toe: de aldus gevonden volle maan valt op zijn vroegst op 21 Maart (nl. voor het Gulden Getal 14, E = 22), op zijn laatst op 18 April (G. G. = 6, E = 24). De eerstvolgende Zondag is dan Paschen.
