Eisleben - stad in het Pruis, regeeringsdistr. Merseburg, vroeger hoofdstad v/h graafsch. Mansfeld, 35 K.M. ten W. v. Halle; 25.000 inw., bijna allen Prot. Het is de geboorteplaats van Luther, die hier ook overleed.
De Andreaskerk heeft gedenkteekenen der graven van Mansfeld, den Lutherkansel, waarop L. zijn laatste preeken hield en de in 1817 bij gelegenheid van het reformatie-jubileum door Frederik Willem III geschonken busten van Luther en Melanchthon, benevens de Peter-Pauluskerk, waarin Luther gedoopt werd, en waar een stuk van zijn mantel en zijn leeren kap te zien is. E. heeft o. a. een gymnasium, 16 Febr. 1546 door Luther gesticht, sinds 1883 in nieuwe gebouwen gevestigd. Het huis, waarin Luther geboren werd, brandde in 1689 ten deele af, doch werd weder opgebouwd en tijdelijk tot school bestemd. Later werd ook Luther’s sterfhuis gelegen tegenover de Andreaskerk gerestaureerd, en gedeeltelijk tot museum, gedeeltelijk tot school ingericht. Het bronzen Lutherstandbeeld werd 10 Nov. 1883 onthuld.
E. heeft brouwerijen, bloemkweekerijen, handel in zaden, en in den omtrek koper- en zilvermijnen, kalizoutlagen en twee kopersmelterijen. Het te E. gebrouwen bier is bekend onder den naam Krabbel. E. is ook de geboorteplaats van den theoloog Agricola en van Fr. Könings, uitvinder der snelpers, die hier een bronzen standbeeld heeft.
