Dongola - 1) Noordelijkste provincie van Engelsch-Egyptisch Soedan; in het algemeen het landschap, dat omstroomd wordt door de groote Nijlbocht tusschen Aboe-Hammed en Korosko (dus het Westelijk deel van de Nubische woestijn). Het Zuidelijk deel behoort tot het gebied van den Nubischen zandsteen; in de Noordelijke helft breekt de Nijl door het oude granietische grondgebergte heen, en vormt hier talrijke langgestrekte reeksen van katarakten en stroomversnellingen. Het door steile rotswanden ingesloten dal is 7 a 15 K. M. breed; de rivier, die vele eilanden bevat, meest ± 450 M. — Buiten het dal is D. een woestijnen steppeplateau, waarop zich verschillende kleine bergmassieven van 400 a 600 M. rel. hoogte verheffen. — De Nubische bewoners, Hamieten, vermengd met Arabisch en Turksch bloed, leven van veeteelt (vooral paarden en schapen; de kameelstapel is in den tijd van het Mahdi-rijk bijna geheel ten gronde gegaan) en verbouwen vooral tarwe, gerst, gierst, dadels en in den laatsten tijd ook katoen. —Het verkeer vermijdt de groote Nijlbocht. Het karavaanverkeer gaat van Aboe-Hammed naar Korosko, de in 1899 voor het reizigersverkeer opengestelde spoorweg van Aboe-Hammed naar Wadi-Halfa. — In de Middeleeuwen was D. een bloeiend land.
In de 18e eeuw werd het door de Sjakieh Arabieren onderworpen; in het begin der 19e eeuw stichtten de uit Egypte verdreven Mameluken hier een staat, die echter reeds in 1821 door Ibrahim Pasja voor Egypte veroverd werd. In 1885 werd D. door den Mahdi (zelf van Dongola afkomstig) veroverd. Gedurende diens regeering en die van zijn opvolger had D. verschrikkelijk te lijden; cultuur en bevolking gingen sterk achteruit. Na den slag bij Ferkeh (1896) werd het weer door de Anglo-Egyptische troepen bezet, en in 1899 bij Engelsch-Egyptisch Soedan gevoegd. — 2) (Nieuw)Dongola of El-Ordeh, hoofdstad van het vorige, ± 10.000 inw., gelegen aan den linkeroever van den Nijl, op 240 M. hoogte. Een typische Arabische stad, een verwarde hoop leemen hutten, met een enkel in Europeeschen stijl gebouwd huis er tusschen, beheerscht door een citadel en met vrij drukken bazaarhandel. ’t Is door de Mamelukken gesticht. — 3) (Oud)-D., 120 K.M. hooger op aan de rivier gelegen, het oude-Egyptische Dongoel, nu een onbeteekenend dorp.
