Disciplina arcani - (Lat.), de leer der geheimhouding, een uitdrukking uit de 17e eeuw voor een eigenaardigheid in de kerk van de tweede tot de vijfde eeuw. Mede onder invloed van de mysteriegodsdiensten, maar ook uit verweer tegen vervolgingen en tot wering van geheel onvoorbereide toestroomingen van heidenen kon een overgaande Jood of heiden eerst tot de gemeente worden toegelaten na een zekeren proeftijd, waarin hij geleidelijk werd ingewijd in de gebruiken en plechtigheden der gemeente. Het woord Mtth. 7 : 7 was hierop van invloed. Zij, die ingewijd werden, waren de Catechumenen.
De godsdienstoefening werd dan ook gescheiden in de missa fidelium, waar de volle bekendheid met de geheimen der gemeente werd aangenomen, en de missa catechumenorum voor de nog niet volleerden. Vgl. Bonwetsch, Wesen, Entstehung und Fortgang der Arkandisciplin, Zeitschr. f. hist. Theol. (1873); G. Anrich, Das antike Mysterienwesen in seinem Einfluss auf das Christentum 1894; P. C. de Brouwer, De wet van geheimhouding in de eerste Christenkerk, Annalen ver. beoef. wet. Katholieken, 7 (1913).
