Contarini (gasparo) - Kardinaal, geb. 1483 te Venetië, gest. 1542 te Bologno; een der grootste Kathol, tijdgenooten van Luther, edelman van geboorte en inborst, even degelijk staatsman als geleerde, bisschop en kerkvorst; ontving een voortreffelijke philosof. en theolog. vorming op de universiteit te Padua; schreef in 1516 over de onsterfelijkheid der ziel tegen Pomponazzi en De officio episcopi; kwam vervolgens in den Hoogen Raad van de Republiek Venetië en vervaardigde als gezant van de Republiek aan ’t Hof van Karel V, dien hij naar Worms, Spanje en Bologna volgde, zijn werk: De magistratibus et republica Venetorum (1524) en het scherpzinnige Compendium primae philosofiae (1525). In 1527 werd hij vertegenwoordiger van Venetië aan het pauselijk hof en schreef over de goddelijke instelling van het Pausschap en, nadat hij in 1529 opnieuw naar Duitschland was afgevaardigd, een Confutatio articulorum Lutheri (na 1530). C. was te Rome gezien en bemind en beschikte over een groote kennis van de Duitsche toestanden en had persoonlijke betrekkingen met de Duitsche vorsten en godgeleerden, toen hij onverwachts door Paulus III in 1535 in ’t kardinaalscollege werd geroepen en in 1536 benoemd werd tot lid van de voorbereidingscommissie van ’t Concilie, waarvoor hij van nu af zijn krachten inspande. Vrijmoedig sprak en schreef hij voor afschaffing van de gebreken in de Kerk en beval als middelen hiervoor aan hervorming der Kurie en beperking der pauselijke dispensatiemacht.
Afgevaardigd als legaat naar den Regensburger rijksdag (1541), leidde hij ’t godsdienstig twistgesprek en zocht en vond een bemiddelingsformulier over de leer der rechtvaardiging, die een Katholieken zin toeliet en den Protestanten zeer te gemoet kwam, die echter in Rome werd verworpen; in 1536 bisschop van Belluno; gaf 1540 een mooie onderwijzing uit voor de predikers; naar Rome teruggekeerd, werd hij tot pauselijk stadhouder te Bologna benoemd, waar hij reeds in 1542 stierf. Terwijl hij mannen van gelijke gezindheid tot zich trok, werd C. de stichter van een nieuwe generatie van eminente kardinalen. Zijn werken werden gezamelijk uitgegeven te Venetië 1578 (2e uitg. 1589), Parijs 1571.
