Bruckner (Anton), geboren 1824 te Ansfelden, overleden 1896 te Weenen. Een componist van hoogst eigenaardige hoedanigheden, door velen als een der eersten van den lateren tijd beschouwd, door anderen als van geene beteekenis. Zonder voorbeeld mag het heeten, dat een componist van acht belangr. symphonieën 50 jaar oud kon worden zonder bekend te zijn, en men van zijne beroemdheid eerst kon spreken na zijn 60ste. Het groote „Musik-Lexicon” van Mendel en Reissmann (1880), in zijn tijd een toonbeeld van volledigheid, noemt B. nog niet.
Zoon van een arm dorpsonderwijzer, die vroeg stierf, had B. een moeielijke jeugd. Als hulpschoolmeester, later als onderwijzer te St. Florian, beoefende hij autodidakt. contrapunt en orgelspel, met dat gevolg, dat hij bij het proefspel voor de plaats van organist a. d. Dom te Linz, alle mededingers met glans overwon. 1867 werd B. benoemd tot organist a. d. hofkapel te Weenen, alsook tot professor in orgelspel,contrapunt en compositie a. h. conservatorium; 1875 volgde zijn benoeming tot lector i. d. muziek a. d. universiteit, die in 1891 zijne verdiensten erkende door hem tot Dr. phil. hon. c. te benoemen. De voornaamste composities van B. zijn zijne 8 symphonieën (de negende bleef onvoltooid, en eene andere, 1869 te Linz gecomponeerd, wordt aldaar in handschr. i. h. museum bewaard, maar is nooit uitgevoerd). De opmerkingen, door tegenstanders gemaakt over den verbrokkelden vorm, de bovenmatige lengte, de onevenredigheid van de verhoudingen toegegeven, dan dient aan den anderen kant erkend, dat uit die symphonieën echte genialiteit spreekt en dat zij ten eenenmale ’s meesters eigen, naieve persoonlijkheid weerspiegelen, m. a. w., dat zij de zuivere uiting zijn van een onverdorven kunstenaarshart.
B. was een groot bewonderaar van R. Wagner en trachtte in zijne symphonieën diens richting te volgen en zijne theorieën toe te passen. Zijne kunst vond bij Wagner groote waardeering; de opdracht van eene Symphonie, door den meester aanvaard, is daarvan een bewijs. Behalve de Symph. schreef B. nog geestel. en wereldl. vocaalmuziek (o. a. 3 Missen en een Te Deum) en een strijkkwartet. Frans Brunner, A. B.; R. Louis, A. B.; A. Hahn, die Symphonie A. B.’s; A. Göllerich schrijft eene uitvoerige biografie van B., waarvan echter nog niets verschenen is.
