Bosboom (Johannes), Nederl. Schilder geb. 1817 in den Haag, gest. 1891 aldaar. Zijn leermeester is B. J. van Hove geweest, bij wien hij samen met S. Verveer, Huib van Hove en H. v. d. Sande Bakhuyzen studeerde. Hij ontwierp in dezen tijd ook décors voor het tooneel, en dit is niet zonder invloed op den aard van zijn werk gebleven.
Hij bezocht te zamen met S. Verveer de Rijnstreek en trok met C. Kruseman naar Frankrijk, waar hij te Parijs en te Rouaan studeerde. Veel van die schetsen heeft hij later in teekeningen en schilderijen verwerkt en gebruikt. In 1850 bezocht hij Noord-Brabant en zag daar heel wat kerken en kloosters. Uit dezen tijd dateert de Orgelspelende monnik (in vele replieken, één er van in ’t Museum-Fodor te Amsterdam). In 1851 trad hij in ’t huwelijk met de bekende schrijfster A. L. Toussaint. Sedert dezen tijd vestigde hij zich in den Haag en reisde slechts van daar uit om te studeeren. Bosboom werd de architectuur-schilder van het einde der 19e eeuw — wel heeft hij bij gelegenheid ook eens boerendelen, en landschappen geaquarelleerd en geteekend, maar zijn meeste werken vertoonen toch kerkinterieurs. In ’t begin wat hard en al te nauwgezet om vooral de vormen goed weer te geven, verwerft hij langzamerhand een buitengewoon gemakkelijke, breede techniek, zoowel voor de onderdeelen van de gebouwen als voor zijn pittig geteekende figuurtjes.
In die latere kerkinterieurs, vooral in zijn schetsen en sapverfteekeningen, hangt een fijn, alle deelen bindend waas; het beloop van gewelven, schalken en ribben, het gekrul van kapiteelen, en al het bijwerk van meubelen en dergelijk is met weinige rake penseelstreken gezet. Van den drogen teekenaar, met zijn behoefte aan bonte versiering (katholieke kerken) is hij een tonalist geworden, die zijn indrukken met weidsche gratie noteerde. Men moet bij een historische behandeling van het Nederl. kerkschilderij B. voor de 19e eeuw niet vergeten! In enkele opzichten herinneren zijn techniek en zijn dichterlijke visie aan Rembrandt. Veel zijner werken zijn in steendruk vermenigvuldigd. Een navolger van Bosboom, B e h r , heeft soms dergelijke stukken geleverd, die niet altijd gemakkelijk van de zijne zijn te onderscheiden en die zelfs soms door B.-zelf, grootmoedig als hij in dergelijke dingen blijkt geweest te zijn, zijn bijgewerkt of gecorrigeerd.
Schilderijen en teekeningen van hem vindt men in vele particuliere verzamelingen en in de Nederl. zoowel als buitenl. musea. De relieken uit zijn atelier bewaart het Gemeente-museum in den Haag. Een Jubileum-tentoonstelling werd in 1917 in ’s-Gravenhage en elders gehouden. Litteratuur door W. Steenhoff opgegeven in Thieme-Becker’s Künstler-lexikon.
