Borneo (Britsch Noord-). In 1877 verkreeg de Oostenrijksche Baron von Overbeck van de Sultans van Broenei en Soeloe bij acten van schenking een uitgestrekt gebied op Noord-Borneo; in 1882 verwierf hij voor de te Broenei opgerichte „British North Borneo Company” een Charter van de Engelsche Kroon. In 1888 werd het gebied der Compagnie (met Serawak en Broenei) als protectoraten (protected independent states) onder Engelsch oppergezag gesteld. Dit gezag uit zich, wat Br.
N. B. betreft, in hoofdzaak op de volgende wijze: de Gouverneur mag slechts benoemd worden onder goedkeuring van den Eng. Staatssecretaris; de verordeningen, die betrekking hebben op het bestuur over de Inl. moeten aan de goedkeuring van den Min. v. Buitenl. Zaken onderworpen worden. De „Court of Directors” is te Londen gevestigd. Het protectoraat wordt, naar ruwe schatting, door ongeveer ½ millioen zielen bewoond; het geëxploiteerde gedeelte door ongeveer 200.000, waaronder nog geen 400 blanken; onder de Vreemde Oosterlingen zijn het talrijkst de Chineezen, de Japanners en de Hindoes; de hoofdpl. Sandakan (10.000 inw.) is bijna geheel een Chin. stad. De voornaamste voortbrengselen van Br. N. B. zijn rubber (uit. 1914 waren er 20 ondernemingen), tabak (6 ondernemingen) en boschproducten, vooral rotant kamfer, copra, damar, enz.; de inzameling geschied, voor rekening der Chin. handelaars door Maleiers.
De geweldige houtrijkdom van het land wordt nog slechts weinig geëxploiteerd. Boringen naar petroleum hebben plaats gehad in het Z. door een Nederl. Mij., op de Z. O. kust door een Amerikaansche; kleine bronnen werden reeds door beide ondernemingen aangeboord. De waarde van den invoer bedroeg in 1914 2.642.710 doll. tegen 3.021.603 doll. in 1913; de uitvoer had dat jaar een waarde van 2.477.935 doll. tegen 4.110.061 doll. in 1913 (Vgl. W. J. v. d. Leemkolk.
Bekn. econ. schets van Br. N. B., tijdschr. Binnenl. Best. Aug. 1916.)
