Oosthoek encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 06-12-2018

Berthier

betekenis & definitie

Berthier - 1) Alexandre, vorst van Neuchâtel en Valengin, hertog van Wagram, maarschalk en vice connetable van Frankrijk, majoor-gener. van het Fr. leger, Commandant van het Legioen van Eer, één van de grootste generaals van het eerste Fr. keizerrijk, geb. 20 Nov. 1753 te Versailles. Nadat hij de milit. school had doorloopen, werd hij luite nant bij de genie en kwam in 1770 als zoodanig bij den gener. staf, ging echter spoedig over naar een reg. caval. en nam onder Lafayette deel aan den Amerik. Vrijheidsoorlog. Hierin onderscheidde hij zich zoodanig, dat hij spoedig tot kolonel opklom. Na den vrede trad hij weder in den Fr. gen. staf onder Ségur, terwijl hij bij het uitbreken van de revolutie met den rang van generaal-majoor aan het hoofd van de Nat.

Garde te Versailles gesteld werd en deelnam aan de bestorming van de Bastille. In 1792 werd hij als brigade-generaal naar het leger van den gen. Luckner overgeplaatst en door dezen tot chef van zijn staf benoemd. Nadat hij zich in den strijd tegen de Vendée had onderscheiden, werd hij' in 1795 als luit.-generaal bij het leger van Keller mann geplaatst, met wien hij naar Italië trok. Ook hier trad hij op als chef van den staf en ontwierp het plan van den veldtocht. Toen in 1796 Napoleon het opperbevel over het leger in Italië zelf op zich nam, bleef B. in zijne functie gehandhaafd, doch was van nu af aan slechts de uitvoerder van de plannen en bevelen van Napoleon. Als zoodanig volbracht hij zijne taak in den Ital. veldtocht van 1796 en ’97 op zulk eene uitnemende wijze, dat hij bij Napoleon in hoog aanzien stond en deze hem bij het Directoire met den grootsten lof aanbeval. Het gevolg hiervan was, dat B. na den vrede van Campo Formio tot opperbevelh. in Italië werd benoemd. Toen in 1797 de Fr. generaal Duphot in Rome was vermoord, rukte hij de stad binnen, wierp het Pausel. gezag omver en stichtte er een republiek.

In 1798 onderdrukte hij met groote ge strengheid een opstand te Rome, ging in 1799 naar Parijs terug en trof daar de voorbereidingen voor den veldtocht in Egypte, dien hij met Napoleon medemaakte. Ook hier gaf hij blijken van eene groote, aan wreedheid grenzende, gestrengheid en keerde met Napoleon naar Parijs terug, waar hij aan de revolutie van 18 Brumaire deelnam en, na dat Bonaparte eerste consul was geworden, tot minister van oorlog werd benoemd. Hij bleef in tusschen tevens chef van den gener. staf en maakte als zoodanig in 1800 den veldtocht in Italië mede. Bij Napoleons troonsbestijging werd B. maarschalk van Frankrijk en groot-offic. van het Legioen van Eer. Als chef van den staf maakte hij den veldtocht tegen Rusland en Oostenrijk mede, die in 1805 met den slag van Austerlitz en den vrede van Presburg eindigde. In 1806 vergezelde hij Napoleon in den oorlog tegen Pruisen, in 1807 in dien tegen Pruisen en Rusland en in laatstgenoemd jaar sloot hij den wapenstilstand van Tilsit, waarna hij benoemd werd tot vicc-connetable van Frankrijk en verheven tot vorst van Neuchâtel en Valengin. In 1808 huwde hij met Maria Elisabeth Amalia, dochter van her tog Wilhelm van Beieren. In 1809 maakte hij den veldtocht tegen Oostenrijk mede en onderscheidde zich in den slag van Wagram zóódanig, dat Napo leon hem tot hertog van Wagram verhief. In het daarop volgende jaar voerde hij in Weenen de onder handelingen over het huwelijk van Napoleon met de Oostenr. aartshertogin Maria Louise, terwijl hij in 1812 Napoleon vergezelde op den veldtocht in Rusland.

Het meest trad hij als chef van den staf echter op den voorgrond in de jaren 1813 en 1814 en, hoewel de operatiën niet steeds tot succes leidden, leveren de in deze jaren gevoerde oorlogen wel de meest schitterende bewijzen van Napoleons veld heerstalenten en van de voorbeeldige samenwerking tusschen den keizer en zijn chef van den staf. Na den val van Napoleon wendde B. zich tot Lodewijk XVIII, om zich door dezen het bezit van zijne sou vereine gebieden Neuchâtel en Valengin te doen verzekeren; bij het congres van Weenen verloor hij echter Neuchâtel. Toen Napoleon in 1815 van Elba terugkeerde, had B. zóó weinig hoop op het succes van den keizer, dat hij zich naar zijn schoon vader in Beieren begaf en, niettegenstaande Napo leon hem meermalen daartoe uitnoodigde, in dat jaar geen deel nam aan de operatiën. Toen hij 1 Juli 1815 op het balcon van het slot in Bamberg stond en eene Russ. troepenafdeeling zag, die op marsch naar Frankrijk was, werd hij zóó smartelijk ge troffen, dat hij zich van het balcon op straat wierp en oogenblikkelijk stierf. In de afwezigheid van Berthier ziet men één van de oorzaken van den voor Napoleon ongelukkigen afloop van den veldtocht in 1815. Berthier schreef; Relations des campagnes du général Bonaparte en Egypte et Syrie, Parijs 1800 en Relations de la bataille de Marengo, Parijs 1804. In 1826, verschenen te Parijs zijne Mémoires.

2) Cesar (graaf van), een broeder van den vorige, geboren 1765, diende langen tijd bij den gen. staf, waarvan zijn broeder chef was. In 1805 had hij het bevel over een observatie-korps aan de Holl. kust, klom op tot luit.-generaal en was later gouverneur van Corsica; overl. in 1819.
3) Victor Léopold, broeder van de vorigen, geboren in 1770, divisie generaal in het Fr. leger, maakte de veldtochten van 1806 en 1807 tegen Pruisen en Rusland mede; overl. reeds in 1807.

< >