Atellanen - De fabula Atellana is het orgineel Campaansche blijspel, naar het Oscische stadje Atella aldaar aldus genoemd. Het waren komische voorstellingen uit het volksleven te Atella met vaste figuren, zooals Pappus, den oudenbaas,Maccus, den dommen August, Bucco, den smulpaap, en tegenover deze drie eenvoudige halzen Dossennus, de slimmerd. De klucht herinnert aan den tegenwoordige Italiaansche commedia del ’arte, waarover Goethe in zijn Italienische Reise spreekt en waarvan Gozzi de voornaamste dichter rs: ook daarin zijn Arlechino, Pantalone, Pulcinella en Dottore de vaste figuren.
De klucht vond al spoedig (vóór 240 v. C.) ingang te Rome, waar er in den tijd van Sulla door Pomponius en Novius teksten voor werden geschreven, toen zij niet meer een dilettanten-kunst was, maar als exodium (naspel) bij de tragedie op het openbaar tooneel was gekomen en door beroepsspelers werd opgevoerd. Slechts fragmenten zijn ons bewaard, waarvan geen groot genoeg is om ons eenig denkbeeld van het verloop der handeling te geven.
