Oosthoek encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 17-01-2019

Anjala-verbond

betekenis & definitie

Anjala-verbond - (Zw. Anjalaförbundet). Aldus heet, naar het landgoed Anjala in Finland, de hoofdzetel ervan, de samenspanning der edelen tegen Gustaaf III van Zweden, die in 1788, zonder raad te hebben gepleegd met de standen, den oorlog begonnen was tegen Rusland en zich daarmede schuldig maakte aan schending der grondwet. Het A. stelde zich in verbinding met Keizerin Oatharina van Rusland en vaardigde 12 Aug. 1788 een manifest uit, waarbij het zich openlijk tegen den oorlog met Rusland verklaarde en het bijeenroepen van een rijksdag eischte; tevens sloot het eigenmachtig een wapenstilstand met Catharina. De adel rekende hierbij op de medewerking van het grootste deel der bevolking, bij welke Gustaaf III zich door zijne willekeurige handelingen zeer gehaat had gemaakt.

Echter achtte de Koning zich sterk genoeg, om den ontevreden adel het hoofd te bieden, schreef tegen Febr. 1789 een rijksdag (te Gefle) uit, trok daar de drie andere standen boven den adel voor, trachtte zich den naijver van de boeren en de burgers jegens den adel ten nutte te maken, en slaagde erin zich door drie van de vier standen volmacht te doen geven tot het bezigen van alle middelen, om de besluiten van den rijksdag ten uitvoer te leggen. De inmiddels gevangen genomen verbondenen van Anjala stonden nu voor een krijgsraad terecht; kolonel Hastesko werd ter dood veroordeeld, anderen werden verbannen, enkelen begenadigd. De Koning beroofde den adel voorts van zijn meeste voorrechten, herstelde het volle gezag der kroon en dwong den adel de Acte van veiligheid en vrijheid, die deze hervormingen regelde, te aanvaarden en te bekrachtigen. Reeds echter had zich een nieuwe samenzwering gevormd, in de eerste plaats tegen den persoon des konings gericht. Zie ANCKARSTRÖM.

< >