Aguinaldo y famy (emilio) - aanvoerder der Filippino’s (Maleische inboorlingen der Philippijnen), in den strijd tegen Spanje en tegen de Amerikanen. Hij werd geboren 1869 op het eiland Luzon, kreeg op een Jezuïetenschool een goede opleiding en was eerst rechter, later hoofd der gemeente van Carangay. Daar hij bij de Spaansche regeering verdacht was, week hij uit naar Hongkong; bij den laatsten opstand der Philippijnsche eilanden tegen Spanje (1896) koos men hem tot aanvoerder en tevens tot president van de republiek; in Nov. 1897 moest hij echter andermaal een toevlucht zoeken te Hongkong. Na het uitbreken van den Spaansch-Amerikaanschen oorlog in 1898 door den Amerikaanschen admiraal Dewey teruggeroepen, om nogmaals den opstand tegen Spanje te organiseeren, verdreef hij de Spanjaarden van Luzon en sloeg het beleg voor Manilla.
Toen de Amerikanen aan de Philippijnen, nadat deze bij den vrede van Parijs (Dec. 1898) aan de Unie waren overgegaan, geen onafhankelijkheid wilden verleenen, richtte hij zijn wapenen tegen hen (Febr. 1899). Na een krachtig verzet werd hij in Maart 1901 krijgsgevangen genomen. A. heeft het verhaal van den Philippijnschen opstand en van zijn aandeel daarin beschreven in een werk La verdad sobre la Revolución de las Filipinas (Madrid 1900).
