Ulrich of Huldrych, Zwitsers reformator, *1.1.1484 Wildhaus, ♰(gesn.) 11.10.1531 Kappel. Zwingli werd humanistisch opgeleid te Bern, Wenen en Bazel (leerde sinds 1513 Grieks om het NT in de oorspronkelijke taal te kunnen lezen).
In 1506 werd hij pastoor te Glarus en in 1516 te Maria Einsiedeln. Toen hij in 1518 openlijk de aflaathandel van Bernhard Samson bestreed, werd hij door de kerkelijke overheid niet berispt. Men trachtte hem voor de Kerk te winnen, omdat men zijn invloed jaarlijks zag toenemen. In 1519 pastoor te Zürich geworden, dacht Zwingli nog niet aan een breuk met Rome, maar, mede onder invloed van Luther, trad hij vanaf 1522 openlijk reformatorisch op en werd, naast Luther en Calvijn, een van de drie grote reformatoren. De Zürichse overheid voerde sinds 1523 de Reformatie te Zürich in de zin van Zwingli door: wat niet op de bijbel terug te voeren was werd afgeschaft. De Zürichse theocratie was even streng als de latere calvinistische in Genève.
Zwingli verkondigde een symbolische avondmaalsleer: Christus’ inzettingswoorden ‘dit is mijn lichaam’ dienen verstaan te worden als ‘dit betekent mijn lichaam’. Door deze opvatting, mede beïnvloed door de avondmaalsbrief van C.H.→Hoen, bleek op de Marburgse disputatie (1529) de kloof tussen Zwingli en Luther onoverbrugbaar te zijn (-»avondmaalsstrijd). Zwingli zocht steun bij landgraaf Filips van Hessen om onder zijn leiding een Unie van protestanten te vormen. Op de rijksdag van Augsburg (1530) kwam hij met een eigen geloofsbelijdenis, de Ratio fidei. Zijn theologie is christocentrisch en laat ruimte voor de zaligheid van de heidenen. Zwingli was van de aanvang af radicaler dan Luther.
Hij paarde grote geleerdheid aan onvermoeide wilskracht en praktische begaafdheid. Als veldprediker van de protestantse kantons werd hij in de Slag bij Kappel meermalen gewond, door de vijand herkend, gedood en als ketter verbrand. Uitgaven: Hauptschriften, door F.Blanke e.a. (1940 vlg.); Auswahl, door E.Kunzli (1962). LiTT. M.Haas, Zwingli und seine Zeit (1969);K.Witteveen, Het evangelie tussen pacifisme en geweld (1974); G.R.Potter, H.Zwingli (1978).
