Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 31-01-2022

Württemberg

betekenis & definitie

vm. deelstaat, maakt thans deel uit van de deelstaat Baden-Württemberg in de BRD. Württemberg was reeds tijdens het Paleolithicum bewoond.

De Hallstatten La Tèneculturen hebben er sporen achter gelaten. Toen de Romeinen Württemberg in de 1e eeuw onderwierpen, was het bewoond door de Sueven. De Romeinse limes liep door Württemberg. Württemberg werd in 496 Frankisch. In het Duitse Rijk was Württemberg oorspronkelijk een achterleen van Zwaben. De eerste graaf van Württemberg was Ulrich (1241—65), in 1495 werd het een hertogdom.

Hertog Ulrich I (1498—1550) werd in 1519 door de boeren en burgers verdreven. De Zwabische Bond verkocht de landheerlijkheid aan de Habsburgers (1520), die zich - vooral door hun optreden tegen de Reformatie - gehaat maakten. Daardoor kon Ulrich in 1534 zich weer van de macht meester maken, waarna de Reformatie werd doorgevoerd. Uit de 18e eeuw is vooral bekend de regeringsperiode van de roomskatholieke Karel Alexander (1733—37), die het land prijsgaf aan de afpersingen van de bankier Süss. Nog rampzaliger was de lange regering van Karel Eugen (1737—93), die de macht van de standen trachtte te beknotten. In 1803 werd Württemberg een keurvorstendom, in 1806 een koninkrijk.

Een betrekkelijk vooruitstrevend bewind werd gevoerd door Wilhelm I (1816-64), die Württemberg een nieuwe grondwet gaf, zich verzette tegen de reactionaire politiek die de Oostenrijkse minister Metternich de Duitse Bond oplegde, in 1848 een liberaal ministerie toeliet, maar in 1849 contrarevolutionair optrad, toen de resten van het Frankfortse Parlement naar Stuttgart overgebracht werden. Dit leidde tot sterke revolutionaire agitatie in Württemberg, zodat Wilhelm het Parlement uiteen liet jagen. Württemberg had in 1828 een tolunie gesloten met Beieren, dat zich aansloot bij de Pruisisch-Hessische tolunie. Aldus ontstond de Zollverein (1833). In de Pruisisch-Oostenrijkse Oorlog van 1866 streed Württemberg tegen Pruisen. Het werd door de Pruisen bezet en sloot zich aan bij de Noordduitse Bond.

In 1871 werd Württemberg opgenomen in het Duitse Keizerrijk. De laatste koning was Wilhelm II (1891—1918).

LITT. W.Heyd, Bibliographie der Württembergischen Geschichte (10 dln. 1895—1968); E.Masquard, Geschichte Württembergs (1961); M.Miller en P.Sauer, Die Württembergische Geschichte von der Reichsgründung bis heute (1976).

< >