o., een Indo-Arische taal, die zich in de 12e eeuw in de streek van Delhi, de Punjab en de Noordindische vlakten ontwikkelde.
Het Urdu ontstond toen de Iraanse (Perzische) en Turkse talen van de islamitische veroveraars in contact kwamen met de inheemse Indische (Indo-Arische) talen. Vermoedelijk werd de basistaal gevormd door het standaardidioom dat Khari Boli werd genoemd. Dit werd sterk vermengd met Arabische, Perzische en Turkse elementen. Het resultaat was het Urdu, de ‘taal van het militaire kamp’. Het wordt geschreven in de Perzische variant van het Arabische schrift en kwam steeds meer onder Perzische invloed. Urdu is de officiële taal van Pakistan en wordt ook in India door ca. 30 mln. mensen gesproken. Europeanen noemen het Urdu vaak Hindoestani of Hindi.
LITT. H.Hoenigswald, Spoken Hindustani (1945); M.C.Saihgal, Hindustani grammar (1945); E.Bender, Urdu grammar and reader (1967).
Men treft een zeer rijke letterkunde in het Urdu aan, hoofdzakelijk geschreven door islamitische auteurs in Voor-Indië. Men treft de vroegste geschriften aan in Noord-Indië (12e-14e eeuw), latere in de Deccan (15e-17e eeuw), Gujaret, Golkonda, Aurangebad. Prosodie en metriek van de poëzie berusten bijna geheel op Perzische grondslag. Vóór ca. 1800 werd er vrijwel geen proza geschreven. In de 19e eeuw kwam het proza tot grote bloei, die nog voortduurt. Het verblijf in Delhi van de dichter Wali uit Deccan (*1667, ♰1741) droeg er toe bij dat de islamitische vorsten het Perzisch door het Urdu vervingen.
Sauda (*1713, ♰1781) dichtte satiren, Mir (*1724, ♰1810), schreef liefdesgedichten, en Mir Hasan (*1728, ♰1786) de nog steeds veel gelezen liefdesgeschiedenis Badr-i-Munir en Benazir. Nazir Akbarabadi (*1735, ♰1830) ontleende zijn thema’s vooral aan het leven van het gewone volk en het dierenleven. De dichter Galib (*1797, ♰1869) schreef werken van hoge kwaliteit die zeer verbreid waren. De ontwikkeling van het proza werd zeer beïnvloed door culturele en politieke stromingen, zoals de Aligarhbeweging (1875) van Sayyid Ahmad Khan (*1817, ♰1898), die Westers cultuurgoed introduceerde en samenwerking met de Engelsen voorstond, en de Progressive Writers’ Association (1935), waarin socialistische en communistische invloeden domineerden. Tot de bekende schrijvers uit de 19e en 20e eeuw behoren Nazir Ahmad, Hali, Shibhi, Muhammed Iqgah en Premchand.
LITT. T.Grahame Bailey, History of Urdu literature (1932); A.Schimmel, Classical Urdu literature (1975).
