Zuidafrikaanse provincie in het noordoosten van het land, 283918 km2, 8717600 inw. Hoofdstad: Pretoria.
FYSISCHE GESTELDHEID
Het grootste deel van Transvaal ligt op een plateau (1000-2000 m boven zeeniveau); het is een golvend heuvelland, met enkele hogere bergketens (Witwatersrand). De oostelijke begrenzing van dit Hoge Veld wordt gevormd door de Drakensbergen (Andersonkop 2285 m), die aan de oostzijde grenzen aan een lage vlakte, waarin het Kruger Nationaal Park ligt. In het noorden ligt het dal van de Limpopo. Het Hoge Veld is de waterscheiding tussen de Limpopo en de Oranjerivier.
Het Hoge Veld is een gemengd savannegebied; naar het noorden toe komen doornstruiksavannen voor. Altijdgroene wouden komen op de berghellingen voor. Transvaal heeft het meest uitgebreide en gevarieerde wildbestand van de republiek Zuid-Afrika. In het Kruger Nationaal Park: leeuw, buffel, olifant, zebra, gnoe, giraffe, zwarte en witte neushoorn. Het wildbestand wordt zeer zorgvuldig beschermd.
ECONOMIE
Transvaal is de dichtst bevolkte provincie van de republiek. Zijn rijkdom aan delfstoffen was de basis voor een industriële ontwikkeling op grote schaal. Landbouw en veeteelt zijn intensief ontwikkeld. De voornaamste produkten zijn maïs, tarwe, citrusfruit, tabak, katoen, sojabonen, zonnebloempitten, grondnoten, rijst, koffie, thee en groenten. In het oosten en noordoosten van de provincie ontwikkelde zich een belangrijke houtindustrie, met uitgebreide aanplantingen voor zaaghout en teenhout.
Transvaal is, wat betreft bodemschatten, een van de rijkste gebieden in de wereld. Goudmijnbouw in de Witwatersrand en bij Klerksdorp; kolenvoorraden bij Witbank, Ermelo en Vereeniging; koper bij Messina en Phalaborwa; uraan bij Klerksdorp; ijzer bij Thabazimbi; asbest bij Barberton; diamant bij Pretoria; vermiculit bij Phalaborwa. Verder lood, nikkel, antimoon, mangaan, chroom, tin en vanadium. De situering van zware en lichte industrie is ontstaan door de aanwezigheid van grote hoeveelheden ertsen, het grote arbeidspotentieel en transportmogelijkheden. De grote ijzeren staalfabrieken, bouwmaterialen, chemische industrie, levensmiddelen en vele andere lichte industrieën zijn hier gevestigd. De grote afstand naar zeehavens en de afwezigheid van voldoende zoet water zijn nadelen.
De regering stimuleert decentralisatie en de stichting van grensindustrieën bij Bantoestans. Nieuwe industrieprojecten zijn opgezet in Witbank, Middelburg en Pietersburg.
GESCHIEDENIS
Ca. 1820 drong de Matabelestam (Ndebele) onder leiding van Moselikatse het gebied van Transvaal binnen en roeide de oorspronkelijke bevolking uit. Tijdens de Grote Trek drongen de Boeren er (1835—37) binnen in het gebied tussen de Vaal en de Limpopo. Engeland sloot echter bondgenootschappen met Kafferhoofden, waarbij deze erkend werden als bezitters van het land. In 1848 annexeerde Engeland al het gebied ten noorden van de Oranjerivier, waartegen de Boeren zich onder A.Pretorius verzetten. In 1852 erkende Engeland de onafhankelijkheid van Transvaal, dat werd herdoopt in Zuidafrikaanse Republiek (1860).
In 1877 deed Shepstone met succes een nieuwe poging tot annexatie, maar gewapend verzet van de Boeren onder leiding van Kruger, Joubert en Pretorius leidde tot herstel van zelfbestuur bij de Conventie van Pretoria (1881), tot herstel van onafhankelijkheid bij de Conventie van Londen (1884). Onder president Kruger (1883-1902) viel de insluiting van de Boerenrepublieken: Stellaland (1884), Beetsjoeanaland (1885), Zoeloeland (1888) ten tenslotte Rhodesië, het gebied van de Chartered Company, kwamen onder Brits gezag. In 1886 kwamen de rijkste goudlanden ter wereld in Witwatersrand in exploitatie. Duizenden werden erdoor aangelokt, maar kregen als uitlanders geen burgerrecht. De oprichting van een nationale unie van de ontevreden uitlanders leidde tot de mislukte Jamesons raid in 1896. Door de Boerenoorlog werd Transvaal kroonkolonie, maar in 1906 kreeg het zelfbestuur. In 1910 werd het een provincie van de Unie van ZuidAfrika.
LITT. T.Macdonald, Transvaal story (1961); T.v. Bulpin, Lost trails of the Transvaal (1965).
