(ook: Toerkmenië), SSR in de USSR, in Centraal-Azië, 448100 km2, 2,5 mln. inw. Hoofdstad: Asjchabad.
Toerkmenistan bestaat uit zandwoestijn, waarvan de Kara-Koem het grootste deel inneemt, gevolg van het zeer droge continentale klimaat. Het leven speelt zich daarom m.n. af in de oasen en rivierdalen: Tasjaoez in het noorden en Tsjardzjoe in het oosten aan de Amoe Darja; Mary en het Moergabdal, alsmede het Tedzjendal in het zuidoosten; tenslotte Asjchabad en enkele kleinere oasen tussen de transkaspische spoorlijn en de zuidgrens. Al deze oasen worden verbonden door het Karakoemkanaal.Bevolking. De bevolking bestaat voor 66 % uit Toerkmenen. Er zijn verscheidene minderheden, o.a. Russen (14,5 %), Oezbeken (8,3 %) en Kazachen (3,2 %).
De belangrijkste steden zijn Asjchabad (270000 inw.), Tsjardzjoe (104000 inw.), Mary (70000 inw.) en Krasnovodsk (53000 inw.). Er zijn in Toerkmenistan één universiteit en zes hogescholen.
Economie. Van de woestijn en de bergsteppen is 300000 km2 alleen als natuurlijke weide bruikbaar. De veeteelt neemt een vooraanstaande plaats in: 4,5 mln. schapen en geiten, 512000 runderen en 128000 varkens. Produkten als wol en m.n. astrakan zijn in de veeteelt van grote waarde. De veeteelt wordt vanouds met de landbouw in de oasen gecombineerd. Het in 1962 gereedgekomen Karakoemkanaal van Kerki aan de Amoe Darja naar het westen tot aan de hoofdstad heeft veel aan de bevloeiing van landbouwgebied bijgedragen.
Van het akkerland is meer dan 90 % in gebruik bij de 330 kolchozen. Hoofdgewas is de katoen (helft van het areaal). Verder worden gerst, tarwe en vooral maïs verbouwd; ook luzerne-, wijn- en tuinbouw.
De mijnbouw heeft zich sterk ontwikkeld. Voornaam produkt is de aardolie bij Nebit-Dag en Tsjeleken. Verder wint men in het uiterste oosten zwavel en kalizout (Gaoerdak) en non-ferrometalen bij Svintsovji Roednik; in het westen worden mirabiliet of glauberzout (Kara Bogaz), zout (Dzjebel) en ozokeriet gewonnen. In de Kara-Koem zijn 50 zoutmijnen in bedrijf. Ook worden er zwavel, magnesium, steenkool en gas gewonnen. Een pijpleiding voert het gas van Majskoje naar Asjchabad en Bezmein.
Op het platteland zijn 608 energiecentrales. De industrie omvat chemische nijverheid (olieraffinage te Krasnovodsk, superfosfaatproduktie in Tsjardzjoe), machine-industrie (Asjchabad) en verspreide lichte industrie, zoals katoen, zijde, kleding, plantaardige olie, lederen karakoelhuiden, conserven en de bekende Toerkmeense tapijten. De spoorwegen (2120 km) lopen niet door de Karakoem. Aan wegen bezit Toerkmenistan 8800 km, waarvan 5800 verhard. Er zijn wegverbindingen met Iran. Op de Kaspische Zee, waar ook gevist wordt, vindt scheepvaart plaats, evenals op de Amoe Darja (1300 km binnenlandse waterweg).
Krasnovodsk en Tsjardzjoe zijn havens. Er zijn verscheidene luchthavens (Leninsk, Tasjaoez en Asjchabad).
