in de oudheid naam van enkele steden in Azië, genoemd naar Seleukos I Nikatoor (Seleukiden). Seleukeia aan de Tigris hoofdstad van het rijk der Seleukiden, 312 v.C. gesticht door Seleukos I Nikatoor, werd een van de belangrijkste centra van de hellenistische cultuur in het Middenoosten en onttroonde Babylon gaandeweg als entrepot in de karavaanhandel tussen Oost en West.
Seleukeia had ook een belangrijke haven aan de Tigris. Er woonde een gemengde bevolking van Grieken, Macedoniërs, Babyloniërs en Joden. In de le eeuw n.C. schatte Plinius Maior dat er 600000 mensenwoonden. In 300 v.C. werd Antiochië aan de Orontes de hoofdstad van het Rijk der Seleukiden. Seleukeia behield echter haar economische en culturele betekenis. In 129 v.C. raakte de stad in handen van de Parthen, die hun winterresidentie, Ktesifoon, op de linkeroever van de Tigris bouwden en Seleukeia zelfbestuur lieten. Seleukeia behield nog lang het Griekse karakter en bleef economisch belangrijk, ondanks de telkens oplaaiende opstanden en twisten (meestal naar aanleiding van ruzies in de dynastie der Arsakiden). Na de grote opstand van 35 n.C.-42 n.C. verloor Seleukeia geleidelijk haar Griekse karakter.
In 164 n.C. werd Seleukeia verwoest door de Romeinse generaal Avidius Cassius en niet meer herbouwd. De Perzische Sassaniden stichtten op dezelfde plaats een nieuwe, geheel oosterse stad. Sinds 1928 worden er opgravingen verricht, waarbij reeds veel belangrijke ontdekkingen zijn gedaan.
LITT. W.W.Tarn, The Greeks in Bactria and India (1950).
