zn. v./m./o.,
1. scabies, besmettelijke huidziekte van mensen en dieren die door een mijt wordt veroorzaakt: de schurft hebben, krijgen; (zegsw.) de schurft hebben, de smoor in hebben; de schurft aan iets hebben, er erg het land aan hebben; ben. voor verschillende plantenziekten;
2. bn. (-er, -st), schurftig: wie schurft is, schurkt, de schuldige verraadt zich; (fig.) niet zuiver, smerig, schunnig: een schurfte zaak.
DIERGENEESKUNDE.
Bij dieren wordt schurft veroorzaakt door verschillende mijtsoorten van de geslachten Sarcoptes, Psoroptes en Chorioptes. Bij paarden kent men nog twee soorten Chorioptes, nl. één in het oor en één op de rug. Ook bij runderen en schapen komt schurft door Psoroptes voor. Naast genoemde mijten is ook de haarzakmijt (Demodex) oorzaak van een hardnekkige huidaandoening die ook wel schurft wordt genoemd. Zij komt voor bij honderden, m.n. kortharige en jonge dieren. Het gelukt zelden de ziekte kunstmatig van de ene op de andere over te brengen.
Toch heeft in de praktijk de besmetting door onmiddellijk contact plaats. Verscheidene huidziekten, zoals die dikwijls bij honden voorkomen, maken de dieren gevoeliger voor besmetting. De mijten dringen in de haarzakjes en in de daarin uitmondende talgklieren en vermenigvuldigen zich daar. Er vormen zich kale plekken, die met schubben bedekt zijn en een roodblauwachtige kleur aannemen. Jeuk komt hierbij niet voor. Het meest ziet men zulke plekken aan de oogbogen, de ellebogen en op de tenen, zeldzamer over het gehele lichaam.
Er komt ook een vorm van deze Demodex-schurft voor, waarbij in gezwollen en rode huidplekken knobbeltjes en puisten optreden. Zulke plekken ziet men vooral aan hals, borst en binnenvlakte van de schenkels.
GENEESKUNDE
De volwassen vrouwelijke bevruchte mijten graven in de hoornlaag van de huid gangen, waarin de eieren worden gelegd. De jeuk wordt veroorzaakt door het graven en door stoffen die de mijten produceren. Als reactie op deze irriterende stoffen ontstaan ook blaasjes. ’s Nachts is de jeuk het hevigst, doordat de mijt vooral in de warmte actief is. In het algemeen treedt de infectie op door contact van mens tot mens; het is een typische gezinsbesmetting. Schurft komt vrijwel nooit voor op de rug en in het gelaat (behalve bij zuigelingen).
Voorkeurslokalisaties zijn vingers, polsen, borsten, navel, voorste okselbogen en geslachtsorganen. De gangen, die vaak aan de vingers het duidelijkst zijn, kan men met een speld openen. De mijt is met het blote oog juist zichtbaar.
De behandeling van schurft moet altijd het gehele gezin omvatten, en bestaat in het ’s avonds insmeren van de huid (van de voeten tot en met de hals) met een mijtdodend middel, dat pas de volgende ochtend afgewassen mag worden. Kleding en beddengoed moeten worden verschoond. Ingrijpende desinfecterende maatregelen zijn overbodig. Het is aanbevelenswaardig de behandeling na een week te herhalen (de eieren zijn dan uitgekomen, maar de vrouwelijke mijten zijn nog niet geslachtsrijp).
PLANTENZIEKTENKUNDE
Schurft is bij planten een oppervlakkige aantasting van vruchten, takjes en organen, waarin reservevoedsel opgeslagen wordt; de aangetaste delen worden enigszins ruw, vaak tengevolge van een reactie van de waardplant. Schurft kan door zeer uiteenlopende organismen teweeggebracht worden o.a. schimmels (appelschurft, poederschurft) en actinomyceten (aardappelschurft).
