verbasterde, Griekse versie van de naam van de Assyrische koning Assoerbanipal, wiens persoonlijkheid in de Griekse traditie is vertekend tot die van een verwijfde wellusteling. Sardes (tegenwoordig: Sart), ruïnestad in Turkije, westelijk van Salihli, in de oudheid hoofdstad van Lydië.
Dankzij de rijkdom van Lydië en de ligging van Sardes aan drukke handelsroutes van oost naar west en noord naar zuid groeide de stad vooral onder koning Kroisos uit tot een belangrijk centrum. Het oudste gemunte gouden zilvergeld is dan ook uit Sardes afkomstig. In 499 v.C. werd de stad door de Grieken veroverd en verwoest. Daarna werd Sardes weer opgebouwd. Antiochos de Grote van Syrië verwoestte de stad in 215 v.C. opnieuw en weer werd Sardes hersteld. In 133 v.C. werd de stad een van de hoofdsteden in de Romeinse prov.
Asia. In 17 n.C. werd Sardes ernstig beschadigd door een zware aardbeving. De Turkse heerser Timoer Lenk vernietigde de stad in 1402. In de 20e eeuw werden opgravingen verricht, waarbij een van de belangrijkste gebouwen, de 100 m lange Ionische Artemistempel (3e eeuw v.C.; herhaaldelijk verbouwd en gerestaureerd), werd ontdekt. Ook werden o.a. een met marmer geplaveide straat met aan beide kanten zuilengaanderijen en een gymnasium (beide uit de Romeinse periode) opgegraven.
LITT. H.C.Butler e.a., Sardis (7 dln. 1925-32); L. Robert, Nouvelles inscriptions de Sardes (1965); G. M.A.Haufmann en S.W.Jacobs, Archaeological exploration of Sardis, reports and monographs (1975 vlg.).
