Engels kolonist en staatsman, *5.7.1853 Bishops-Stortford, †26.3.1903 Muizenberg (Kaapstad). Rhodes trok in 1870 naar Zuid-Afrika, waar hij aankwam in de periode van de diamantvondsten te Kimberley.
Hij wist in enkele jaren een groot fortuin te verwerven en Kimberley tot een financieel middelpunt te maken. Rhodes streefde naar uitbreiding van het Britse gebied naar het noorden (door verovering van de Boerenrepublieken), aangezien zijn investeringen in goud in het zuiden hem niet de winst opleverden die hij verlangde. Hij droomde van een Verenigd Brits-Afrika, als onderdeel van een Brits wereldrijk. Sinds 1881 speelde hij als lid van het parlement van Kaapstad ook op politiek vlak een voorname rol. Vooral de stichting, met A.Beit, van de De Beers Consolidated Mines Ltd. (die zelf staten en koloniën kon oprichten) leidde in de door hem gewenste richting en tot de stichting van het naar Rhodes genoemde Rhodesië. In 1890 werd Mashonaland bezet, in 1893 Matabeleland onderworpen, die te zamen onder beheer kwamen van de British South Africa Company (1889), waarvan L.Jameson directeur werd.
Rhodes werd in 1890 minister van Kaapland. Hij genoot de steun van de Afrikaander Bond. Rhodes verzocht aan de Engelse regering (J.Chamberlain) Beetsjoeanaland (Botswana) onder Brits protectoraat te stellen en hem de gelegenheid te geven een spoorlijn van Mafeking naar het noorden aan te leggen. Inmiddels spitste zich de kwestie met de uitlanders in Johannesburg toe, die leidde tot de Jameson-Raid. Deze had algehele knechting van de Afrikaanse bevolking tot gevolg, nadat zowel de Ndebele als de Shona in 1896 vergeefs in opstand waren gekomen. Rhodes’ medeplichtigheid bracht hem als premier ten val.
In 1898 werd hij president van de South Africa League. Hij slaagde erin een oorlog te bewerkstelligen tussen Groot-Brittannië en de Boerenrepublikeinen, die uiteindelijk de Unie van Zuid-Afrika deed ontstaan.Rhodes was een financieel genie en tevens de grootste Britse imperialist van zijn tijd in Zuid-Afrika. Zijn grootste tegenspeler was P.Kruger, die de volledige soevereiniteit van Transvaal wilde handhaven en o.a. Rhodes’ plan voor een tolunie voor geheel Zuid-Afrika tegenwerkte.
LITT. E.E.Burke, The story of C.Rhodes (1953); F.Gross, Rhodes of Africa (1956); J.G.Lockhart en G.M.Woodhouse, Rhodes (1962); J.Marlowe, C.Rhodes, the anatomy of empire (1972).
