v. (-en),
1. eis tot rechtsbescherming, aanklacht: een rechtsvordering tegen iemand instellen, iets in rechte van hem vorderen;
2. het stelsel van regels volgens welke men recht kan verkrijgen, procesrecht.
De rechtsvordering is overbrekelijk verbonden met en voor haar slagen afhankelijk van haar inhoud, het vorderingsrecht in de zin van de bevoegdheid om een bepaalde vordering bij de rechter in te stellen. Met de woorden actie (actio in het Romeins recht) en ‘rechtsvordering’ worden dan ook dikwijls zowel de formele handeling als haar materiële inhoud tegelijk aangeduid. Het vorderingsrecht kan berusten op een reeds vóór de aanvang van het proces bestaand aan eiser toekomend (subjectief) recht, waarvan de eiser handhaving en vaststelling vraagt. De actie kan echter juist leiden tot een vonnis waarbij de rechter de rechtsbeschikking tussen partijen voor de toekomst vaststelt of wijzigt. Zo’n vonnis heeft dan geheel of gedeeltelijk constitutieve werking. De rechtsvordering strekt in veel gevallen niet alleen tot het vaststellen van een recht door de rechter, maar ook tot het doen uitspreken van een veroordeling van gedaagde.
Het vonnis is dan vatbaar voor tenuitvoerlegging (executie). In ruime zin omvat ‘actie’ als middel tot handhaving van recht ook het verdedigingsmiddel. Ook de gedaagde die zich verweert, vraagt een beslissing van de rechter en wel een, die het tegendeel vormt van of in de weg staat aan de door eiser gevorderde beslissing. Gedaagde kan ook een stap verder gaan en van zijn kant een rechtsvordering in de vorm van een eis in reconventie tegen eiser instellen. In het algemeen is ieder recht door een rechtsvordering tot gelding te brengen.
In Nederland onderscheidt men rechtsvorderingen in persoonlijke, zakelijke en gemengde (art. 129 WBv) en die welke op de persoonlijke staat betrekking hebben. Deze onderscheiding is van belang voor de rechterlijke bevoegdheid. Men onderscheidt voorts hoofdvordering en bijkomende vordering of nevenvordering, hoofdvordering en incidentele vordering, hoofdvordering en provisionele vordering. In de regel wordt een rechtsvordering bij dagvaarding ingesteld. In bepaalde gevallen geschiedt dit door een verzoekschrift, door een eis in reconventie, door een incidentele conclusie of op een andere voorgeschreven wijze.
LITT. W.H.Heemskerk, Vorderingsrecht en rechtsvordering (1974).
In België onderscheidt de wet roerende en onroerende vorderingen. Gemengde vorderingen zijn niet meer toegelaten.
