v. (-en), verklaring van een mogendheid aan een andere, waarbij de eerste te kennen geeft dat zij zich met de tweede in staat van oorlog bevindt; (fig.): dat is een oorlogsverklaring, dat betekent strijd (tussen hen of ons).
Het op de Tweede Haagse Vredesconferentie van 1907 gesloten verdrag betreffende de opening van vijandelijkheden bepaalt dat deze niet mogen beginnen zonder voorafgaande ondubbelzinnige waarschuwing, die de vorm hetzij van een met redenen omklede oorlogsverklaring, hetzij van een ultimatum met voorwaardelijke oorlogsverklaring moet hebben. Hoewel dus de opening van de vijandelijkheden zonder voorafgaande oorlogsverklaring volkenrechtelijk niet geoorloofd is, kent de geschiedenis menig geval waarin oorlogsdaden zij n begonnen zonder voorafgaande oorlogsverklaring; b.v. de strijd tussen China en Japan (1932), tussen Bolivia en Paraguay (1932), tussen Italië en Ethiopië (1935). Deze en dergelijke gewapende acties zijn veelal gerechtvaardigd met een beroep op de volstrekte noodzakelijkheid om bepaalde belangen met de wapenen te beschermen wanneer dit op geen andere wijze meer mogelijk bleek. In de Tweede Wereldoorlog werd slechts zelden een oorlogsverklaring uitgevaardigd. De Duitse troepen vielen Polen, Denemarken, Noorwegen, Nederland, België en de USSR zonder voorafgaande oorlogsverklaring binnen. Japan deed in 1941 een onverhoedse aanval op Pearl Harbour, Singapore en Hongkong. De moderne wijze van oorlogvoeren werkt ertoe mee dat de oorlogsverklaring in onbruik geraakt.
In Nederland wordt de oorlogsverklaring door de kroon medegedeeld na voorafgaande toestemming van de Staten-Generaal. Die toestemming is niet noodzakelijk wanneer het overleg met de Staten-Generaal tengevolge van een feitelijk bestaande oorlogstoestand niet mogelijk is gebleken (art. 59 GW).
In België verklaart de koning de oorlog. De Wetgevende Kamers worden daarvan door de eerste minister in kennis gesteld (art. 68 GW).
LITT. M.Greenspan, The modern law of land warfare (1959); G.Schwarzenberger, International law: the law of armed conflict (1968).
