v. (-en), Belg. beschermingsmaatregel, getroffen bij gerechtelijke beslissing, waarbij aan een krankzinnige het beheer van zijn vermogen wordt ontnomen.
© Door de gerechtelijke verklaring wordt de rechtsonbekwame onder een soort voogdij geplaatst (art. 509 BW). Daartoe wordt vereist een aanhoudende staat van onnozelheid of krankzinnigheid, waardoor belanghebbende zijn daden en gedachten niet meer kan beheersen, een feitelijke toestand die door de rechter oppermachtig wordt beoordeeld. Eis tot onbekwaamverklaring kan slechts voor de Rb. ingesteld worden door de echtgenoot, iedere bloedverwante) die belang bij het behoud van de goederen van de ontzette heeft en het OM, maar alleen ingeval van krankzinnigheid en indien echtgenoot of verwanten passief blijven, of ingeval van onnozelheid of krankzinnigheid, wanneer betrokkene echtgenoot, noch verwanten heeft. De procedure van de vordering tot onbekwaamverklaring wordt geregeld bij artt. 1238-1253 Ger. Wbk. Na het onderzoek kan de rechtbank ofwel de onbekwaamverklaring weigeren, ofwel deze toekennen, ofwel verweerder slechts van een raadsman voorzien.
Spreekt hèt vonnis de onbekwaamverklaring uit, dan moet een voogdij over de onbekwaamverklaarde ingericht worden. Dit vonnis wordt in het Staatsblad bekend gemaakt.
Opheffing van onbekwaamverklaring is mogelijk, maar vereist dezelfde pleegvormen, dezelfde eisers, dezelfde rechtbank, en dezelfde publiciteit als voor de vordering tot onbekwaamverklaring. Daar een eis tot onbekwaamverklaring vrij lang kan duren, voorziet de wet de mogelijkheid tot aanstelling gedurende de procedure van een voorlopig bewindvoerder, die tot opdracht heeft voor de personen en de goederen van de verweerder zorg te dragen, en rekening zal afleggen in handen van de aangestelde voogd, zodra de onbekwaamverklaring wordt uitgesproken. In laatstvermeld geval wordt de onbekwaamverklaarde ten aanzien van zijn persoon en zijn vermogen wettelijk met een minderjarige gelijkgesteld. Handelingsonbevoegdheid van onbekwaamverklaarde is evenwel beperkt tot rechtshandelingen, of daden verricht met het oogmerk om rechtsgevolgen te bereiken. Derhalve blijft hij instaan voor zijn misdrijven, behoudens eventuele toepassing van de Wet op de Abnormalen van 1.
(→internering).
