o., (ook: neonazisme), het fascisme zoals zich dat na de Tweede Wereldoorlog heeft ontwikkeld.
Na de Tweede Wereldoorlog bestonden er weinig legale mogelijkheden meer voor georganiseerd fascisme en nationaal-socialisme; in de meeste landen werden dergelijke partijen officieel verboden. De fascistische en nationaal-socialistische ideologieën zijn, hoewel enigszins gecamoufleerd, in sommige politieke partijen en andere organisaties echter duidelijk herkenbaar aanwezig. Naast verenigingen als de bond van oud-ss’ers in de BRD zijn er enkele fascistische en nationaal-socialistische partijen actief, zo in Italië de Movimento Sociale Italiano, die een enkele maal opvallende stembus resultaten boekte (1972) en deel uitmaakt van de overkoepelende Europese Sociale Beweging. In de BRD behaalde de Nationaldemokratische Partei Deutschlands (NPD) enige successen, terwijl daar het bestaan van enkele nationaal-socialistisch getinte sportverenigingen en knokploegen opschudding wekte. In Spanje bleven de falangisten na de dood van Franco het democratiseringsproces bedreigen en onder de Kroaten in ballingschap hebben de fascistische Oestasji nog steeds een vrij omvangrijke aanhang. Over het algemeen hebben (1979) de neofascistische groeperingen echter geringe kracht en leiden zij een politiek randbestaan.
LITT: A.Dal Bocca en M.Giovanni, Fascism today (1970); G.Gaddi, Neofaschismus im Europa von heute (1972); M.CIouscard, Néo-fascisme et idéologie du désir (1973); S.Lauryssens, Opmars naar het Vierde Rijk (1975).
