Indiase deelstaat tussen Tibet en Pakistan, 222802 km2 (waarvan 83 867 km2 bezet door Pakistan), 6 mln. inw. (waarvan 1,3 mln. inw. in bezet gedeelte). Hoofdstad: in de winter Jammu, in de zomer Srinagar.
De staat omvat een hoog berggebied dat aansluit op Tibet, een lager gebied rond Jammu, dat van het hoge bergland door het dal van de Jhelum (de Happy Valley) wordt gescheiden. De staat is een agrarisch gebied met veeteelt en produktie van rijst, maïs, tarwe en vooral zijde (sinds de 16e eeuw) en hout.De inwoners van Jammu zijn hindoeïstisch, de staat is verder islamitisch. Sinds 1948 bezit Kasjmir en Jammu een universiteit. Door de staat lopen geen spoorwegen, CULTUUR. Evenals bij andere Himalajalanden het geval is, verenigt de kunst van Kasjmir Indische en Centraalaziatische elementen. Behalve sculpturen en terracotta’s werden bronzen beeldjes vervaardigd, die zich onderscheiden door een dunne en langgerekte vorm. In de bouwkunst werd een eigen type tempel ontwikkeld, met een tweeledig piramidevormig dak.
Deze tempels staan in een vierkante, ommuurde hof met één of drie poorten. De hoofdpoort heeft het formaat van een tempel. De tempel van de zonnegod in Martand en die van Avantipura zijn het meest bekend. Veel bouwwerken in Kasjmir zijn in oorlogen tegen de islamieten verwoest.
GESCHIEDENIS. Kasjmir behoorde in de 3e eeuw v.C. tot het rijk van de Indische vorst →Ashoka en maakte daarna ook nog deel uit van andere Hindoerijken. Tijdelijk werd het overheerst door enkele Hunnenaanvoerders. Geleidelijk ontwikkelde het land zich daarna tot een zelfstandig vorstendom. In de 7e eeuw breidde Kasjmir zich uit over de Punjab en in de 8e eeuw deed het ook invloed gelden in het Gangesbekken. Midden 14e eeuw was het geheel in islamitische handen; in 1586 werd het ingelijfd bij het rijk van de grootmogol. Van 1752-1819 was Kasjmir Afghaans en daarna werd het enige tijd beheerst door de Sikhs.
Door de oorlogen van de Sikhs tegen de Britten, waarbij Kasjmir neutraal bleef, kwam het onder gezag van de maharadja van Kasjmir, onder Brits oppergezag. Na de Britse soevereiniteitsoverdracht van Pakistan en India (in 1947) ontstond tussen beide staten een twist over de status van Kasjmir, waarop zij beide aanspraak maakten. De Hindoemaharadja van het voor driekwart islamitische gebied werd bedreigd door een inval van de Pathanen en riep India te hulp. Zo werd Kasjmir gedeeltelijk bezet door Indiase troepen. Dit bezette deel, dat in 1950 een republiek werd, werd in 1957 geïntegreerd in de Indiase Unie als Kasjmir en Jammu. India acht de bezetting van Noorden West-Kasjmir door Pakistan onwettig.
Een in aug. 1965 over deze kwestie ontstane oorlog tussen beide landen werd weliswaar via bemiddeling van de USSR op de Conferentie van Tasjkent beëindigd, maar de kwestieKasjmir bleef de verhoudingen vertroebelen. In juli 1972 werd een wapenstilstandslijn in Kasjmir bepaald. In febr. 1975 bereikten Kasjmir en India een akkoord over de status van Kasjmir. Kasjmirleider sjeik Abdoellah bleef premier van het Indiase gedeelte van Kasjmir. Pakistan protesteerde tegen deze overeenkomst.
LITT. R.C.Kak, Ancient monuments of Kashmir (1933); P.W.Banzai, A hist. of Kashmir (1967); H. Goetz, Studies in the history and art of Kashmir and the Indian Himalaya (1969); R.Geiger, Die Kaschmirfrage im Lichte des Völkerrechtes (1970); J.Kalvic, The Kashmiri (in: World Minorities, 1977).
