Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 27-06-2020

kalibreren

betekenis & definitie

(kalibreerde, heeft gekalibreerd),

1. het ontwerpen van de in walsen te draaien of te slijpen profielvormen om uit het uitgangsmateriaal (blokken) het gewenste produkt te kunnen walsen;
2. door middel van profielwalsen (kaliberwalsen) op de gewenste afmeting brengen van staafmateriaal (e);
3. het door trekken door een treksteen op de juiste maat brengen van draad of pijp;
4. het narekken van een ketting totdat de schakels de juiste steek hebben;
5. met behulp van kalibers afmetingen van werkstukken ten opzichte van de tolerantiegrenzen controleren (e);
6. het voorzien van een schaalverdeling, of het ijken van een schaalverdeling van een meetinstrument;
7. (landbouw) het door middel van zeven verdelen van zaad in een aantal nauw bepaalde grootteklassen (e).

(E) LANDBOUW. Door het kalibreren en het daarop volgende polijsten verkrijgt men éénkiemig bietenzaad dat voor precisiezaaimachines geschikt is en door deze op zeer regelmatige afstanden afzonderlijk gezaaid kan worden. In natuurlijke toestand bestaat het bietenzaad uit kluwens van 1-5 kiemen, waarvan de grootte vrij sterk uiteenloopt. Door de eenkiemigheid van het zaad kan het op het dunnen volgende opeenzetten, een zeer arbeidsintensief karwei, vervallen. Doordat inmiddels bieterassen met erfelijk eenkiemig zaad beschikbaar zijn gekomen, is het belang van kalibreren vooral gelegen in het verkrijgen van zeer gelijkvormig zaad. Kalibreren van fruit of andere landbouwprodukten is het uitsorteren op gewicht of afmetingen van die produkten.

METAALBEWERKING. Alvorens te kalibreren wordt de ingot in de blokwals uitgewalst. Tussen de walsrollen zijn diverse openingen of kalibers uitgespaard waardoor het uitgangsmateriaal wordt gevoerd en bij iedere doorgang verkleind, totdat na het eindkaliber de gewenste afmeting is verkregen.

Het met behulp van kalibers nagaan of de afmetingen van een werkstuk binnen de gewenste tolerantiegrenzen liggen, is vooral gebruikelijk bij de massafabricage voor het meten van gaten en assen. Verder bij buizen om na te gaan of zij over de gehele lengte dezelfde doorsnede hebben. Bij zeer nauwe buizen brengt men daartoe een druppel vloeistof (b.v. kwik) in de buis, bij buizen van grotere middellijn een cilindertje met bekende middellijn.

< >