o. (-ken),
1. houten blok met om de nek sluitende uithollingen om er trekdieren mee voor de ploeg of wagen te spannen;
2. (fig.) wat iemand wordt opgelegd als een last, toestand van drukkende dienstbaarheid of van beproeving: zalig hij die zijn in zijn jeugd draagt; het Spaanse —, de heerschappij of dwingelandij van Spanje; onder het — brengen, onderwerpen; het — af werpen, afschudden, zich vrij maken; de schouders, de nek onder het — buigen, zich onderwerpen, schikken; onder het Caudijnse —
moeten doorgaan, zich voor de overwinnaar moeten vernederen; zinnebeeld van het huwelijk; ook van de heerschappij van Christus (God) over het gemoed: mijn is zacht, en mijn last is licht (Matt. 11,30); 3. wat in een juk gespannen wordt, koppel: ik heb vijf ossen gekocht (Luc.14,19);
4. zoveel land als met een juk ossen in een dag wordt geploegd, oude vlaktemaat;
5. schouderblok met twee uitstekende armen om er iets (b.v. twee emmers of manden) aan te dragen;
6. als vakterm in verschillende toepassing, in het algemeen een horizontale balk die rust op twee of op één rij verticale: het — van een brug; draagarmen van een →balans; aan het bovengedeelte van een roer aangebracht dwarsplankje of een stang, waardoor met lijntjes gestuurd kan worden; (stoomwezen) dwarsstuk dat dient om de beweging van een bepaald deel op een ander deel over te brengen, traverse: — van de stoomzuiger; — van de drijfstang; (elektrotechniek) bij een elektrische machine de verbinding tussen twee polen; bij een transformator het deel van de ijzerkern dat de verbinding vormt tussen de benen waar omheen de wikkelingen zijn aangebracht (e); (bouwkunde) balk onder een afdak of luifel; (plantkunde) elk paar tegenoverstaande blaadjes van een geveerd blad; balk onder een afdak of luifel; (schommelende) balansarm van →jaknikker.
(E) ELEKTROTECHNIEK. Het juk van een transformator dient, behalve als mechanisch constructiedeel, voor het sluiten van het magnetisch circuit van pool tot pool, resp. van kern tot kern.
