[→Lat. inversio, omkering], v. (-s),
1. omkering van de gewone orde; vooral omzetting van de woorden, m.n. van subject en predikaat, waarbij deze hun logisch karakter behouden: God is rechtvaardig, rechtvaardig is God; m.n. met betrekking tot de plaatsing van het ww., wanneer een bw. of predikatieve bep. voorop gaat: duidelijk vind ik het niet;
2. (chemie) verandering van het teken van het specifieke draaiingsvermogen voor gepolariseerd licht; door hydrolyse van een aantal dien polysacchariden (b.v. rietsuiker) treedt inversie op, doordat een deel van de gevormde eenvoudige suikers b.v. sterker linksdraaiend is dan de overige produkten, terwijl de oorspronkelijke stof rechtsdraaiend was;
3. (geneeskunde) omstulping;
4. (meteorologie) het verschijnsel dat in een bepaalde luchtlaag de temperatuur naar boven toe stijgt in plaats van daalt zoals normaal; ook de luchtlaag zelf waarin inversie optreedt (e);
5. (muziek) omkering van de intervallen en akkoorden (e);
6. (wiskunde) een transformatie waarbij punten binnen een cirkel (bol) overgaan in punten buiten die cirkel (bol) en omgekeerd (e);
7. (genetica) in een chromosoom kan na een dubbele breuk omkering van het chromosoomsegment optreden (e);
8. het verschijnsel dat een bepaald gebied onder invloed van geologische processen relatief hoger of lager komt te liggen ten opzichte van de omgeving.
(E) GENETICA. Paring tussen homologe chromosomen waarvan een met een inversie, leidt meestal tot lusvorming. Paring vindt dus zeer nauwkeurig plaats (→replicatie). Flet principe dat met elkaar corresponderende genen van beide chromosomen tegenover elkaar komen te liggen, blijft steeds gehandhaafd.
METEOROLOGIE. De inversielaag is in het algemeen dun (enkele tientallen tot honderden m), maar heeft vaak een grote horizontale uitgestrektheid. Verder heeft de laag een grote stabiliteit, zodat er vrijwel geen verticale bewegingen in voorkomen. Stijgende luchthoeveelheden kunnen meestal niet door de laag heenbreken. Ten gevolge hiervan vindt er in de meeste gevallen geen uitwisseling tussen de onder en boven de laag gelegen luchtmassas plaats. Daardoor hoopt zich vlak onder de inversielaag dikwijls veel waterdamp op, zodat er vaak een wolkenlaag onder hangt, mist en andere atmosferische bijmengselen, wanneer de inversie dicht bij het aardoppervlak ligt. Men onderscheidt de volgende soorten inversie.
Grondinversie, een inversie die van het aardoppervlak tot enkele tientallen of honderden m hoogte reikt. Zij ontstaat door de afkoeling gedurende heldere nachten met weinig wind. Als de lucht vochtig is, vormt zich tevens mist. Aan de bovenzijde van de grondinversie is de temperatuur soms wel ca. 10 graden hoger dan die aan de grond, wat in bergachtige streken tot grote temperatuurverschillen leidt. In de dalen is het dan koud en mistig, terwijl het op hellingen en toppen boven de grondinversie veel warmer is met zonneschijn overdag. Bij grondinversies is de wind in de koude grondlaag meestal zwak, maar bij de top van de inversie komen vaak grotere windsnelheden voor.
Soms vindt men daar zelfs een uitgesproken windmaximum, dat met low level jet wordt aangeduid. De kennis hieromtrent is van belang voor de luchtvaart. Grondinversies zijn vooral in de winter zeer sterk en hardnekkig. Overdag is de zon dan vaak niet in staat ze op te ruimen, zodat ze zich dagenlang kunnen handhaven. Dit is ook het geval in de poolstreken, waar ze boven sneeuw en ijs en het zeer koude water van de poolzee bij windstil weer bijna voortdurend aanwezig zijn. Wrijvingsinversie komt onder bepaalde omstandigheden aan de bovenzijde van de bij het aardoppervlak aanwezige wrijvingslaag voor en ligt wat hoger dan de grondinversie.
Frontale inversie. Aan het frontvlak dat de scheiding vormt tussen twee luchtsoorten treft men meestal een meer of minder scherpe inversie aan, die dezelfde helling vertoont als het frontvlak. Subsidentie-inversie. Dit soort inversie ontstaat door de langzame verwarming die luchtlagen in de vrije atmosfeer ondergaan door grootscheepse dalende luchtbewegingen (→subsidentie). Tropopauze-inversie. Ook de overgang van troposfeer naar stratosfeer wordt vaak gekenmerkt door een stijging van de temperatuur, zodat de tropopauze dan zelf een inversielaag is. MUZIEK. Hier is inversie de omkering van een melodie, zo dat alle stijgende intervallen veranderen in dalende intervallen van dezelfde grootte en omgekeerd. Inversie wordt vooral in canons en fugas toegepast.
WISKUNDE. Een inversie is een conforme transformatie. Bij een cirkel in een plat vlak met middelpunt O en straal r construeert men bij elk punt P van het vlak een punt P op de lijn OP, het inverse punt, zo dat OP x OP = r2. O heet het centrum van de inversie, r2 de macht. Een lijn door O gaat door een inversie over in zichzelf, een lijn niet door O in een cirkel door O en omgekeerd. Een cirkel niet door O gaat over in een andere cirkel niet door O. Bij de inversie blijft de hoek tussen twee lijnen behouden.
