v./m. (mv.), Hyaenidae, familie van roofdieren, drie geslachten omvattend, verdeeld over vier soorten: aardwolf, de bruine, gestreepte en gevlekte hyena.
(e) Hyena’s zijn middelgrote, zwaar gebouwde dieren met krachtige voorpoten en minder ontwikkelde achterpoten; de schouders liggen hoger dan het bekken. De stompe nagels zijn niet intrekbaar. Er worden twee onderfamilies onderscheiden: aardwolven en echte hyena’s. De Zuidafrikaanse →aardwolf, Proteles cristatus, is duidelijk heel anders (termieten-eter) dan de echte hyena’s, die gekenmerkt zijn door aanzienlijker grootte, zeer sterk ontwikkelde kaken, waarmee zelfs dikke beenderen doorgebeten kunnen worden, en een over het algemeen forsere bouw.
Men kent drie soorten echte hyena’s: de bruine hyena (strandwolf of strandjut; Hyaena brunnea), afkomstig uit Zuidwesten Zuid-Afrika en Rhodesië, de gestreepte hyena (H. hyaena) van Noorden Oost-Afrika en West-Azië tot Bengalen, en de gevlekte hyena (Crocuta crocuta) van Afrika ten zuiden van de Sahara. Deze laatste soort is de grootste, met een schouderhoogte van ca. 75 cm. Echte hyena’s zijn in de eerste plaats aaseters, maar de gevlekte hyena vangt ook zelf veel prooi; in het laatste geval wordt in troepen gejaagd. Hyena’s beschikken over een scala van jank-, piepen lachgeluiden, die vooral bij gevechten om voedsel gehoord worden. De uitwendige geslachtsorganen van beide seksen vertonen een opvallende overeenkomst.
De gevlekte hyena’s zijn aaseters en jagers van de open vlakte, maar komen ook wel op menselijk afval af. Deze soort kan gevaarlijk worden, b.v. voor buiten slapende mensen. De gestreepte hyena is een meer uitgesproken aaseter, die vaak onder primitieve omstandigheden als gezondheidspolitie in en om menselijke nederzettingen dienst doet. Beide genoemde soorten zijn nog zeer algemeen. Het interessante sociale gedrag van de gevlekte hyena is in dierentuinen, in groepen gehouden (Artis), uitstekend te observeren. De bruine hyena, minder algemeen en minder verspreid, juist in het meest in cultuur gebrachte deel van Afrika, wordt tot de bedreigde soorten gerekend.
Dit dier is met lang bruin haar bedekt en leeft langs de kust van strandafval, terwijl elke vorm van dierlijk afval (plus een zekere hoeveelheid levend buit gemaakte prooi) in het binnenland gegeten wordt. De gestreepte en de bruine hyena zijn minder sociaal dan de gevlekte hyena; beide eerstgenoemde soorten treden alleen op, of in paren en maar zelden in kleine groepen. LITT. H.van Lawick en J.van Lawick-Goodall, Innocent killers (1970); H.Kruuk, The spotted hyaena (1972); H.Kruuk, Hyaena (1975).
