[zie Oudhd. heriowaldo, legeradministrateur?], m. (-en), in de latere middeleeuwen persoon die belast was met de zorg voor het ceremonieel aan de hoven en bij de toernooien; van wapenen, ambtenaar (bij een hof, een ridderorde) belast met het toezicht op het voeren van wapens en het verlenen daarvan.
(e) Vereisten voor het herautsambt waren: adellijke geboorte, kennis van de geslachtswapens, de regels van de préséance enz. De heraut had de beslissende stem in kwesties betreffende adeldom en was tevens belast met het bijhouden van kronieken. Hij stelde wapenboeken en adelsregisters samen, gaf advies aan zijn heer bij wapenverlening en bij het opnemen van nieuwe leden in een ridderlijke orde. Waren er meer herauten aanwezig, dan stonden zij onder de aanvoering van een →wapenkoning. Een heraut werd bijgestaan door leerlingen, de persevanten (poursuivants). Het was gebruikelijk dat een heraut door zijn heer een bijzondere naam kreeg toegekend, veelal ontleend aan het land van zijn meester, b.v. heraut Berry, Charolais, Oostenrijk. Een heraut kon ook in dienst zijn van een machtige ridderlijke orde, en droeg dan hiervan de naam, zoals de heraut Toison d’Or (→Gulden Vlies).
De persevanten droegen allegorische namen, ontleend aan de ridderlijke deugden. De Engelse herauten verenigden zich in 1418 in een College of Arms, de Schotten in de Lyon s Court; beide organisaties bestaan nog formeel als hoogste adviescolleges van de Kroon inzake aangelegenheden van adeldom en heraldiek. De herauten zijn van het toneel verdwenen bij de Franse Revolutie (178995), in Nederland (dat vele herauten kende onder de gravenhuizen en het Bourgondisch bewind, zoals de herauten Borssele, Schoonhoven, Friesland, Gelre, Beijeren) reeds bij de vestiging van de Noordned. Republiek (1581).
LITT. A.R.Wagner, Heralds and heraldry in the middle ages (1939); P.Adam, Les fonctions militaires des hérauts d’armes (in: Archives héraldiques suisses, 1957); T.R.Davies, The heralds in mediaeval warfare (in: The coat of arms, 1967); R.Milton, The English ceremonial book (1972); E.von Berchem, Die Herolde und ihre Beziehungen zum Wappenwesen (in: Beitr. zur Gesch. der Heraldik, J.Siebmachers grosses Wappenbuch, 2e dr. 1972).
