(Lat.: Heraclius), keizer van het BYZANTIJNSE RIJK (610-641), *575 Cappadocia (Turkije), ♱641 Konstantinopel. Herakleios zette met behulp van Afrikaanse troepen keizer Fokas af, nadat diens positie ten gevolge van ernstige nederlagen tegen Perzië geschokt was.
Aanvankelijk leek ook Herakleios niet opgewassen tegen de Perzen, maar hij voerde belangrijke bestuurlijke en militaire hervomingen door en wist de krijgskansen te doen keren. Daarna verloor hij echter Noord-Afrika, Palestina en Syrië aan de Arabieren. Hij trachtte vergeefs de interne godsdienstige verdeeldheid in zijn rijk op te heffen door een dogmatisch compromis (→monotheleten).LITT. J.Ziemer, Christ. Glaube und polit. Handeln während der Perserkriege des Herakleios (1966).
