Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 27-06-2020

Graubünden

betekenis & definitie

(Fr.: Grisons, Retoromaans: Grischun, Ital.: Grigioni), Zwitsers kanton, bij de grens van Oostenrijk en Italië, 7150 km2. Het is het grootste kanton van Zwitserland, 162000 inw.

Hoofdstad: Chur. Het kanton wordt nagenoeg in beslag genomen door drie grote Alpengroepen (de Glarner, Adula en Retische Alpen), die behoren tot de hoogste en ruwste bergketens van Europa. Het bergland heeft prachtige dalen, verder enkele hoge passen, waarvan de Flüela Pas (2383 m), de Julierpas (2284 m) en de Berninapas (2323 m), bekende overgangen in de Alpen zijn. Voor het in stand houden van de oorspronkelijke bergfauna en -flora is het grote Nationale Park bij Zernis van belang. Het klimaat in het bergland kent zeer lange winters. De ligging van sommige dalen kan anderzijds zo gunstig zijn, dat wijnbouw mogelijk is.

Het kanton heeft voor toeristen, alpinisten, maar ook voor vele zieken zeer bekende centra, zoals Davos, Arosa, Sankt Moritz en Pontresina. Op verscheidene plaatsen zijn ijzeren zwavelhoudende bronnen. Belangrijk is de veehouderij die kwaliteitskaas levert. Ook akkerbouw: granen, aardappelen, tabak. Industrie vindt men m.n. in Chur.geschiedenis. De oorspronkelijke bewoners, de Retiërs, werden 15 v.C. na hardnekkige tegenstand onderworpen door de Romeinen. Krachtens het Verdrag van Verdun (843) kwam Graubünden bij het Oostfrankische (later Duitse) Rijk. Vooral door de privileges van de bisschop van Chur (de oude naam van Graubünden is Churratien) en de abt van Disentis, kon het keizerlijk gezag zich er niet krachtig doen gelden; in 1367 verenigden boeren, domkapittel en stad zich in verband met de Habsburgse dreiging tot de Gotteshausbund. In andere delen van Retië ontstonden de GrauerBund (1395) en Zehngerichtenbund (1436). De eerste bond sloot zich in 1497, de tweede in 1498, de derde in 1567 bij het Zwitserse eedgenootschap aan.

In 1524 stelden de drie bonden een gemeenschappelijk bestuursverband met de drie hondshoofden als uitvoerende raad in. In 1814 kreeg Graubünden een nieuwe bestuursinrichting. Pas in 1854 werd het een werkelijke bestuurseenheid. Afb.p.535. litt. F.Pieth, Bündnergesch. (1945); E.Meyer Marthaler, Ratien im frühen Mittelalter (1948); H. Gutersohn, Geographie der Schweiz 2 (1958); Festschrift 600 Jahre Gotteshausbund (1967).

< >