(Russisch: Groezijaof Groezinskaja SSR), SSR in de USSR in de Kaukasus, 69700 km2, 4835000 inw. (onder wie 69 % Georgiërs, 10 % Armeniërs, 8 % Russen, 5 % Azerbeidzjanen, 3 % Osseten). Hoofdstad: Tbilisi (Tiflis).
Georgië heeft een aantal karakteristieke landschappen: steppen (Sjirakien Karajassteppe), kale gebergten, subtropische gebieden met rode aarde, bergwouden en weiden; gemiddelde jaartemperatuur van 14 °C en neerslag van 1500-2600 mm. Ook agrarisch vertoont Georgië een gevarieerd beeld: extensieve veeteelt en gespecialiseerde landbouw. De ZwarteZeekust en de Kolchis (benedenloop Rion) zijn de enige gebieden van de USSR waar subtropische gewassen zonder moeilijkheden geteeld kunnen worden. Hier worden citrusvruchten verbouwd, thee, tabak, amandelen, olijven, fruitsoorten, moerbei (zijdeteelt) en planten die etherische olie produceren. Imeretië heeft verder, evenals Kachetië (Boven-Alazanigebied) wijnbouw, teelt van tabak en moerbei. Georgië is rijk aan steenkool (Tkvartsjeli en Tkiboeli), olie en vooral waterkracht.
Centrales zijn er in de Rion, de Aragwi, de Chrami en de Koera bij Tbilisi. Een nieuwe centrale in de Ingoeri zal de totale elektriciteitsproduktie ongeveer verdubbelen. Ook de minerale rijkdom is een vestigingsfactor voor industrie, vooral mangaan (Tsiatoera), zeldzame metalen en bouwmaterialen. De industrie (verwerking van agrarische produkten; na 1946 ook ijzer, staal en andere zware industrie) is vooral gevestigd in Tbilisi, Koetaisi en Batoemi. Ook toeristisch is het land van betekenis. CULTUUR. Litteratuur.Afgezien van enkele inscripties dateren de eerste litteraire teksten in het Georgisch uit de 5e eeuw; zij zijn voornamelijk van religieuze aard. De (latere) wereldlijke litteratuur vertoont sterk Perzische en Oosterse invloed, en bevat tevens elementen uit de eigen rijke folklore. Belangrijke voorbeelden zijn de Balavariani(een uit het Arabisch ontleende versie van het boeddhistische verhaal van Barlaam en Josafat) en de Wisramiani (de liefde van Wis en Ramin), een verhaal dat sterke overeenkomst vertoont met de Westeuropese, middeleeuwse liefdesroman Tristart en Isolde. De Georgische litteratuur beleefde haar ‘gouden eeuw’ tijdens de regering van koningin Tamara (1184—1212), vooral door het werk van Sjota Roesthaweli. Een tweede bloeiperiode ontstond in de 17e eeuw. De latere litteratuur sluit meer aan bij die van Europa, en in de jongste tijd bij de overige sovjetlitteratuur. Vermelding verdient de sage van Amiran, een Kaukasische versie van het Prometheus-gegeven.
Georgië, economie LITT. G.Deeters, Georgische Literatur . GESCHIEDENIS. De Georgiërs (Sakartvelo) woonden reeds in de oudheid in het Kolchisgebied tussen de bergen van de grote en de kleinere Kaukasusketen. In 65 v.C. kwam Georgië onder Romeinse protectie; in de 4e eeuw werden de Georgiërs gekerstend en kregen zij een eigen nationale kerk en liturgische taal (>Georgische liturgie). Er ontstond een fonetisch alfabet met 40 letters, dat (in gewijzigde vorm) nog steeds in gebruik is (-^-Georgisch). Na de 4e eeuw raakte het land geïsoleerd doordat islamitische veroveraars (Mongolen, Turken, Perzen) het herhaaldelijk onder de voet hepen.
Rivaliserende clans en feodale verbrokkeling deden de interne verdeeldheid toenemen. In de 10e en 11e eeuw wisten de Bagratiden Georgië onafhankelijk te maken. Onder David de Vernieuwer (10891125) strekte Georgië zich uit van de Zwarte tot de Kaspische Zee. Tijdens de regering van koningin Tamara (1184—1212) beleefde Georgië zijn ‘gouden eeuw’. Zij veroverde zelfs de Turkse stad Erzurum, maar haar macht werd beknot doordat de machtige adel en de opkomende handelsklasse door middel van een staatsraad de regering beslissend gingen beïnvloeden. Na Tamara werd Georgië veroverd door de Mongolen.
Toen deze in de 15e eeuw verdreven werden, viel het land in verschillende dwergstaatjes uiteen. Eind 18e eeuw werd Russische hulp ingeroepen tegen islamitische onderdrukkers. Van 1801-58 werd Georgië geleidelijk door Rusland geannexeerd. Na de Eerste Wereldoorlog was Georgië van 1917-21 een onafhankelijke mensjewistische staat. Nadat de bolsjewieken de Russische Burgeroorlog gewonnen hadden, onderwierp hun leger in 1920 Georgië, dat een sovjetrepubliek werd. In 1922 en 1924 vonden er opstanden plaats.
Zowel Josef Stalin als veel kaderleden van de Russische politieke politie (o.a. L.P.Beria) waren afkomstig uit Georgië. LITT. I.Iremashevili, Stalin und die Tragödie Georgiens (1932); A.Manvélichvili, Hist. de Géorgie (1951); C.Toumanoff, Studies in christian Caucasian history (1963); E.Sarkisyanz, Gesch. der orientalischen Völker Russlands bis 1917 (1971); G. Charachidzé, Introd. a l’étude de la feodalité géorgienne (1971).
