Léon Michel, Frans advocaat en politicus, *4.4.1838 Cahors, ♱31.12.1882 Ville d’Avray (bij Parijs). Gambetta werd na de val van het Tweede Keizerrijk tijdens de Frans-Duitse Oorlog, lid van het Gouvernement de la Défense Nationale (sept. 1870).
Hij ontsnapte per luchtballon uit het door de Duitsers belegerde Parijs (7 okt.) om in Tours en later in Bordeaux de Franse verdediging te organiseren. In 1873 werd Gambetta na de val van president Thiers de voornaamste figuur van het republikeinse centrum en de belangrijkste drager van de revanchegedachte (N’en parlons jamais, mais pensons-y toujoursl). Na de republikeinse overwinning in 1879 werd hij voorzitter van de Kamer. Na een persoonlijke stembuszege in 1881, waarbij 374 van zijn aanhangers in de Kamer gekozen werden, werd hij premier en minister van Buitenlandse Zaken van het zgn. ‘grand ministère de la République’. Dit trad reeds in jan. 1882 af, nadat Gambetta’s kiesrechthervorming (evenredige vertegenwoordiging) was verworpen. Gambetta streefde in zijn buitenlandse politiek naar toenadering tot Engeland en Rusland. Uitgaven: Discours et plaidoyers politiques de L.Gambetta, door S.Reinach (11 dln. 1881-85), Lettres, door D.Halévy en E.Pillias (1938).LITT. P.E.L.Deschanel, Gambetta (1919); J.P.T. Bury, Gambetta and the national defense (1936); P. B.Gheusi, Le roman de Gambetta (1938); R.Cartier, L.Gambetta (1946); K.L.Tank, Frankreich zwischen Freiheit und Diktatur (1958); J.Chastenet, Gambetta (1968); J.P.T.Bury, Gambetta and the making of the Third Republic (1973).
