(Archipiélago de Colón) [→Sp. galápago, schildpad], Ecuadoraanse eilandengroep in de Grote Oceaan, aan weerszijden van de evenaar, 7844 km2, 4500 inw. Van de eilandengroep, 13 grote, 17 kleine eilanden en 47 rotsen, is Isabela (Albemarle) het grootste, verder o.a.
Santa Cruz (Indefatigable), Fernandina (Narborough), San Salvador (James), San Cristóbal (Chatham) met de haven Puerto Baquerizo Moreno als administratief centrum van de archipel, en Santa María of Floreana (Charles). Bestuurlijk valt de archipel onder het Ministerie van Nationale Defensie.Isabela heeft de hoogste top (de vulkaan Wolf, 1682 m) van de eilanden (vulkanisch). Op vele eilanden zijn actieve fumarolen. Het klimaat staat onder invloed van de Humboldtstroom en de (warme) El Niño stroom. De gemiddelde jaartemperatuur loopt van 21–24 °C. De regentijd valt in de maanden jan.– april.
Door de geïsoleerde ligging ten aanzien van het vasteland hebben dieren en planten zich tot kenmerkende soorten van de eilandengroep ontwikkeld. Uniek voor deze eilandengroep zijn b.v.: de Galápagos-reuzenschildpad (kan 300 jaar worden), pinguin, leguaan, albatros, aalscholver. Ca. 37% van de vissen in de kustwateren en 96% van de reptielen zijn kenmerkend voor deze archipel. Ca. 47% van de geclassificeerde woestijnvegetatie is uniek. De flora en fauna hebben als basis gefungeerd voor de theorie van C.→Darwin omtrent de evolutie. De flora en fauna worden beschermd door de Charles Darwin Foundation (1959), met een station in Academy Bay (Santa Cruz) voor wetenschappelijke research en bescherming.
Het toerisme staat onder staatscontrole. Twee eilanden hebben hotelaccommodatie. Er wordt groente verbouwd op Santo Tomás. Er is een marinebasis in Puerto Baquerizo Moreno en een luchtbasis op Baltra.
GESCHIEDENIS. In 1535 zijn de eilanden ontdekt door Fray Tomás de Berlanga, die melding maakte van reuzenschildpadden. In de 17e eeuw waren de eilanden een toevluchtsoord voor piraten; van 1780–1860 een basis voor de walvisvaart. In 1832 nam Ecuador er bezit van. In 1835 verbleef Charles Darwin vijf weken op de Galápagos Eilanden. Sinds 1959 zijn zij een Nationaal Park.
LITT. A.Moorehead, C.Darwin and the Beagle (1971); A.White en B.Epler, Galápagos Guide (1974).
