Westduitse havenstad in de deelstaat Nedersaksen, tegenover Delfzijl, ten noordwesten van de Eemsmond, 53400 inw. Sedert 1900 is Emden verbonden met de Eems door een stelsel van havenwerken.
Hier mondt het Dortmund-Eemskanaal uit, dat door een verbindingskanaal verbonden is met het Eems-Jadekanaal. De binnenstad, die geheel in Hollandse stijl was gebouwd, werd in de Tweede Wereldoorlog verwoest en daarna modern herbouwd. Behouden bleef het Ostfriesische Landesmuseum met een wapenverzameling. Emden is de grootste ertshaven van de BRD; de grootste uitvoerhaven ter wereld voor auto’s; de derde Noordzeehaven van de BRD (m.n. doorvoer van bulkgoederen) met belangrijke haringvisserij en industrie, o.a. petroleumraffinaderij, scheepsbouw en automontage (Volkswagen). Er is een bootverbinding met Borkum.GESCHIEDENIS. Oude naam Amuthon (Amethae, Ehemute), d.i.
Eemonding. In de 12e eeuw was de stad het middelpunt van de Emsgau. In 1396 kreeg Emden betekenis als steunpunt voor de Vitaliebroeders of Likedelers, zeerovers onder leiding van Störtebeker. Emden won aan betekenis, toen door de conflicten tussen Engeland en de Nederlanden de Engelsen de stapel van hun waren van Antwerpen naar Emden verlegden (1563). Bovendien werd Emden een wijkplaats voor Ned. protestantse vluchtelingen: in 1571 werd hier de Synode van Emden gehouden, die o.a. voor de Nederlanden de calvinistische geloofsbelijdenis van Guido de Brés aanvaardde.
De Staten-Generaal legden in 1609 in Emden een Hollandse bezetting (tot 1744). Toen kwam Emden aan Pruisen. Industrie en visserij ontwikkelden zich, terwijl de handel bevorderd werd, doordat Frederik de Grote in 1751 Emden tot vrijhaven verklaarde. Van 1815-66 behoorde Emden bij het koninkrijk Hannover, daarna bij Pruisen. De handel was in de Franse tijd sterk achteruitgegaan, terwijl de verplaatsing van de Eems Emden van zijn verbinding met de Dollart beroofde. Sedert 1901 is deze verbinding weer hersteld, waardoor de ontwikkeling van Emden als haven weer mogelijk werd.
LITT. M. Schwind, Emden, Landschaft und Grenze (1950); W. Schöningh, Überblick über die Gesch. der Stadt Emden (1960).
