toestand die in Nederland op vier manieren kan worden veroorzaakt:
1. door de dood van de werkgever. De dood van de werkgever doet de arbeidsovereenkomst niet automatisch beëindigen. De erfgenamen en de werknemer kunnen deze opzeggen. Een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd valt dan wat de opzeggingsbepalingen betreft onder de regels welke gelden voor de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd.
2. door een éénzijdige handeling: opzegging of ontslag. Bij een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd is opzegging noodzakelijk, bij die voor bepaalde tijd slechts bij uitzondering: deze eindigt in de regel door het verstrijken van de overeengekomen tijd. Bij opzegging dienen de terzake geldende bepalingen in acht te worden genomen wil er sprake zijn van een regelmatig ontslag. Bedoelde bepalingen gelden niet indien:
a de andere partij instemt met de beëindiging, b het ontslag wordt gegeven/genomen tijdens de proeftijd, c de arbeidsovereenkomst op staande voet wordt beëindigd op grond van een dringende
reden. In enkele gevallen (tijdens arbeidsongeschiktheid wegens ziekte en tijdens de verhindering de arbeid te verrichten door militaire dienst) geldt een speciaal ontslagverbod.
3. door een tweezijdige handeling: partijen komen onderling overeen de arbeidsovereenkomst te doen beëindigen, al dan niet met inachtneming van b.v. een opzegtermijn. Gaat een van de partijen met een eenzijdige verbreking uitdrukkelijk akkoord, dan is er sprake van beëindiging met onderling goedvinden. Gaat een van de partijen niet akkoord, dan is in de regel een ontslagvergunning van de directeur van het Gewestelijk Arbeidsbureau noodzakelijk.
4. door een uitspraak van de rechter, op grond van een gewichtige reden of van wanprestatie. In het laatste geval zal de tegenpartij veroordeeld kunnen worden tot betaling van schadevergoeding. Bij wanprestatie kan sprake zijn van een gewichtige reden, maar niet iedere dringende reden levert wanprestatie op. Worden de voor een beëindiging van de arbeidsovereenkomst geldende bepalingen in acht genomen, dan kan een beëindiging onder bepaalde omstandigheden toch als onrechtmatig worden aangevoeld. Zowel een regelmatig als een onregelmatig ontslag kan kennelijk onredelijk zijn. Voor de rechter kan dan een schadevergoeding naar billijkheid worden gevorderd of herstel van de dienstbetrekking.
In België nemen, behoudens de algemene wijzen waarop verbintenissen te niet gaan, de verbintenissen voortspruitende uit de arbeidsovereenkomst, een einde:
1. door afloop van de termijn;
2. door de voltooiing van het werk, waarvoor de overeenkomst werd gesloten;
3. door de wil van een van de partijen, wanneer de overeenkomst zonder tijdsbepaling werd gesloten, of wanneer er een gegronde reden tot verbreking bestaat;
4. door het overlijden van de werknemer;
5. door overmacht (artt. 16 vlg. wet van 10.3.1900, laatstelijk gewijzigd per 12.4. 1965).
Als na afloop van de termijn partijen voortgaan met de uitvoering der overeenkomst, dan worden zij geacht de verbintenis voor een onbepaalde tijd te willen hernieuwen. Is de arbeidsovereenkomst voor een onbepaalde tijd gesloten, dan heeft ieder der partijen het recht ze te doen eindigen door opzegging aan de andere, met inachtneming van een opzeggingstermijn. Op straffe van nietigheid geschiedt de opzegging door overhandiging aan de andere partij van een geschrift met aanduiding van het begin en de duur van de opzeggingstermijn, bepaald op 14 dagen wanneer de opzegging van de werkgever uitgaat, en op zeven dagen wanneer ze uitgaat van de werknemer. Deze termijnen worden verdubbeld en vervierdubbeld wat de werknemers betreft die ononderbroken bij dezelfde onderneming in dienst zijn gebleven resp. gedurende ten minste tien en twintig jaar. Op de voordracht van het paritair comité of van de Nationale Arbeidsraad kan de koning de termijnen wijzigen in het belang van speciale categorieën van arbeiders of wat de opzeggingen betreft gedaan om sociale en economische redenen. Nietig zijn de bedingen waarbij wordt bepaald dat huwelijk, moederschap en het bereiken van de wettelijke of conventionele pensioengerechtigde leeftijd, een einde maken aan de overeenkomst.
